شي جينپيڭ بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 12 - رەتكى ءديدارلاسۋىنا قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى
بريكستەگى 5 ەلدىڭ كوپ جاقتىلىققا، ىنتىماقتاسا سەلبەسۋگە، ەسىك اشىپ جاڭالىق جاساۋعا، حالىق تۇرمىسىن الدىمەن ويلاستىرۋعا، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋعا تاباندى بولىپ، ءوزارا قارايلاسىپ، ىندەتتى تىزە قوسا جەڭىپ، سەلبەستىكتى قول ۇستاسا ءبىر نيەتپەن ىلگەرىلەتۋى كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى
11 - ايدىڭ 17 - كۇنى كەشتە بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 12 - رەتكى ءديدارلاسۋى بەينە ەكران تاسىلىمەن وتكىزىلدى. مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭدە ءديدارلاسۋعا قاتىناستى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.
بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 12 - رەتكى ءديدارلاسۋى 11 - ايدىڭ 17 - كۇنى كەشتە بەينە ەكران تاسىلىمەن وتكىزىلدى. رەسەي زۇڭتۇڭى پۋتين باسقاردى، جۇڭگونىڭ مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ، ءۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي، وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى بولسونارو قاتىناستى.
شي جينپيڭ «ءوزارا قارايلاسىپ، ىندەتتى تىزە قوسا جەڭىپ، سەلبەستىكتى قول ۇستاسا ءبىر نيەتپەن ىلگەرىلەتەيىك» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. شي جينپيڭ مىنانى اتاپ كورسەتتى: كەزەكتە، عاسىرلىق ىندەت پەن ءجۇز جىلدىق وزگەرىس ارالاسىپ، حالىقارالىق ارنا تەرەڭدەي وزگەرۋدە. ادامزات قوعامى ءجۇز جىلدان بەرگى ەڭ اۋىر جۇقپالى اۋرۋدىڭ جاپپاي تارالۋىن باستان كەشىرۋدە، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى وتكەن عاسىردىڭ 30 - جىلدارىنداعى زور توقىراۋدان بەرگى ەڭ اۋىر قۇلدىراۋدى باستان كەشىرۋدە. وسىنداي ماڭىزدى ساتتە، وسى رەتكى ءديدارلاسۋدىڭ وتكىزىلۋى ەرەكشە ماڭىزدى ءمان الادى. ءبىز مىناعان كامىل سەنەمىز: بەيبىتشىلىك پەن دامۋ سىندى ءداۋىردىڭ نەگىزگى تاقىرىبى وزگەرگەن جوق، دۇنيە ءجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋى مەن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى سىندى ءداۋىر اعىنىن دا كەرى بۇرۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىز حالىقتىڭ ىرىس - قۇتىن ويلاپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا ۇستانىمىنان جازباي، ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمىز ارقىلى كوركەم دۇنيە قۇرۋعا ءتيىستى ۇلەس قوسۋىمىز كەرەك.
ءبىرىنشى، كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋ كەرەك. كوپ جاقتىلىق پەن سىڭار جاقتىلىق، ادىلدىك پەن زورەكەرلىك كۇرەسى الدىندا، بريكس ەلدەرى حالىقارالىق ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى تاباندىلىقپەن قورعاپ، كوپ جاقتىلىق تۋىن بيىك ۇستاپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن پرينسيبىن قورعاۋى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن وزەك ەتكەن حالىقارالىق جۇيەنى قورعاۋى، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قورعاۋى كەرەك. ءبىر - ءبىرىنىڭ ءوز ەلىنىڭ جاعدايىنا نەگىزدەلىپ تاڭداعان قوعامدىق تۇزىمىنە، شارۋاشىلىق ۇلگىسىنە، دامۋ جولىنا قۇرمەت ەتۋى كەرەك. ورتاق، كەشەندى، سەلبەسەتىن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن باستاماشىلدىقپەن دارىپتەپ، كەڭەسۋ مەن كەلىسسوز جۇرگىزۋ ارقىلى الاۋىزدىقتى جويىپ، ىشكى ىسكە ارالاسۋعا قارسى تۇرىپ، سىڭار جاقتى جازالاۋ مەن ”الىستان قۇرىق سالۋعا“ قارسى تۇرىپ، بەيبىت، ورنىقتى دامۋ ورتاسىن بىرگە قالىپتاستىرۋى كەرەك.
ەكىنشى، ىنتىماقتاسا سەلبەسۋگە تاباندى بولىپ، ىندەتتىڭ سىن - سايىستارىن كۇش بىرىكتىرە جەڭۋ كەرەك. حالىقارالىق بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ شەشۋشى باسشىلىق رولىن ساۋلەلەندىرۋىن قولداۋ كەرەك. جۇڭگو جاق مۇقتاجدىعى بار بريكس ەلدەرىن ۆاكسينامەن قامداۋدى بەلسەنە ويلاستىرۋدى قالايدى. بريكس ەلدەرى ۆاكسينا زەرتتەۋ - اشۋ ورتالىعى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتەدى. جۇڭگو جاق ءداستۇرلى شيپاگەرلىك، دارىگەرلىك زەرتتەۋ تالقى مىنبەرىن اشىپ، ءداستۇرلى شيپاگەرلىكتىڭ، دارىگەرلىكتىڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىنان ساقتانۋ - ەمدەۋ جاعىنداعى رولىنا ىزدەنس جاساۋدى دارىپتەيدى. ىنتىماقتاسۋدى الاۋىزدىقتىڭ ورنىنا قويىپ، اقىلمەن سىڭار ەزۋلىكتى جويىپ، ءارقايسى ەلدىڭ قول ۇستاسا ىندەتكە قارسى اتتانۋىنىڭ ەڭ زور بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، ەسىك اشا وتىرىپ جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاقسارۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. ءبىر جاعىنان، ىندەتتەن ساقتانۋ، ەندى ءبىر جاعىنان، ەكونوميكانى ورنىقتىرۋ كەرەك. ماكرولىق ەكونوميكانىڭ ساياساتتىق سايكەستىرۋىن كۇشەيتىپ، ”ادامدار مەن زاتتاردىڭ شەكارا اتتاپ اينالۋىن قولايلىلاستىرۋ دارىپتەمەسىن“ تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن، ىركىلىسسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. ىندەتتەن پايدالانىپ ”جاھاندانۋدان بەزۋمەن“ اينالىسۋ ەڭ سوڭىندا تەك ءوز ەلى مەن ءارقايسى ەلدىڭ ورتاق مۇددەسىنە زيان جەتكىزەدى. اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن بۇلجىماستان قۇرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى اتىن بەتالدى پايدالانىپ قورعامپازدىقپەن اينالىساتىن ىستەرگە قارسى تۇرۋ كەرەك. عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، اشىق، ءادىل، تۋراشىل، كەمسىتپەيتىن شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. جۇڭگو جاق فۋجيان ولكەسىنىڭ شيامىن قالاسىندا بريكس ەلدەرىنىڭ جاڭا ونەركاسىپ توڭكەرىسى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسى جاڭالىق اشۋ بازاسىن قۇرادى. بريكس ەلدەرىنىڭ جۇڭگو جاق العا قويعان «الەمدىك ساندى مالىمەت حاۋىپسىزدىگى دارىپتەمەسىن» قولداۋىن ءۇمىت ەتەمىن.
ءتورتىنشى، حالىق تۇرمىسىن الدىمەن ويلاستىرۋعا تاباندى بولىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن» تياناقتاندىرۋدى حالىقارالىق دامۋدىڭ، سەلبەستىكتىڭ وزەگىنە قويىپ، كەدەيلىكتى جويۋدى ماڭداي الدى مىندەت ەتىپ، بايلىقتىڭ كەدەيلىكتى ازايتۋ، وقۋ - اعارتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى سالالارعا بەيىمدەلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، سايكەستىرۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋىن قولداپ، اناعۇرلىم تەپە - تەڭ، بىركەلكى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، دامۋ تابىستارىنىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە كوبىرەك تيىمدىلىك جەتكىزۋىنە، ءالسىز توپتاردىڭ قاجەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
بەسىنشى، جاسىل تومەن كومىرتەكتى بولۋعا تاباندى بولىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى بىرگە جاساسۋىن جەبەۋ كەرەك. كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋدىڭ «پاريج كەلىسىمىن» ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ورتاق، ءبىراق پارىقتى بولۋ جاۋاپكەرشىلىك پرينسيبىنە بويسۇنىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە اناعۇرلىم كوپ كومەك ازىرلەۋ كەرەك. جۇڭگو مەملەكەتتىڭ دەربەس ۇلەس قوسۋ سەرپىنىن ارتتىرادى، اناعۇرلىم پارمەندى ساياسات جانە شارا قولداناتىندىعىن جاريالادى، كومىرتەگى قوس توتىعىن ىعىستىرۋدى 2030 - جىلدان بۇرىن جوعارى شەككە جەتكىزۋگە كۇش سالىپ، 2060 - جىلدان بۇرىن كومىرتەگىن نيترونداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قول جەتكىزۋگە قۇلشىنادى. ءبىز ايتقانىمىزدى ىستەيمىز.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستايدى، ءبىز جاڭا دامۋ كەزەڭىن عىلمي يگەرىپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن بەلسەنە قۇرامىز. جۇڭگونىڭ اشىلعان ەسىگى جابىلمايدى، تەك بارعان سايىن ايقارا اشىلا تۇسەدى. جۇڭگو الەمدىك بازارمەن اناعۇرلىم بەلسەندى تۇردە توعىسىپ، سىرتپەن سەلبەستىكتى اناعۇرلىم ىرىقتى تۇردە تەرەڭدەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاقسارۋىنا، دامۋىنا اناعۇرلىم كوپ وراي جانە كەڭىستىك ازىرلەيدى.
شي جينپيڭ ەڭ سوڭىندا بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: بارلىعىمىز ءبىر كەمەدەمىز. جەل كۇشتى، تولقىن قاتتى ساتتە، ءبىز تىپتەن بەتالىستى ءدال يگەرىپ، ريتىمدى ويداعىداي يگەرىپ، ىنتىماقتاسا سەلبەسىپ، تولقىن جارا ىلگەرىلەپ، ورنىقتى قاداممەن الىسقا ۇمتىلىپ، اناعۇرلىم كوركەم بولاشاققا بەت الۋىمىز كەرەك.
5 ەل باسشىلارى ”بريكس سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن تەرەڭدەتۋ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورنىقتىلىعىن، ورتاق حاۋىپسىزدىگىن جانە جاڭالىق اشۋدى، ارتتىرۋدى جەبەۋ“ تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ، ىندەتكە قارسى اتتانۋ سەلبەستىگىنىڭ ۇلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسىپ، بريكس دامۋىنىڭ جوباسىن بىرگە جاساپ، بريكس سەلبەستىگى مەن كەزەكتەگى حالىقارالىق جاعداي جونىندە ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىرىپ، جان - جاقتىلى ورتاق تانىمعا كەلدى.
5 ەل باسشىلارى مىنالاردى ءبىلدىردى: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس ىندەتى الدىندا، 5 ەل ىنتىماقتاسىپ ءوزارا كومەكتەسىپ، ۆاكسينا جانە ءدارى - دارمەك جاعىنداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ماڭىزدى سايكەستىرۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋىن قولداپ، ىندەتتى ساياسيلاندىرۋعا قارسى تۇرىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاقسارۋى مەن ارتۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك. بريكس ەلدەرىنىڭ ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن ىلگەرىلەتىپ، ساۋداعا قارجى قوسۋ، سيفرلى ەكونوميكا، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، ەنەرگيا، كليمات وزگەرىسى سياقتى سالالارداعى ناقتى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋى كەرەك. لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ءىرىپ - شىرۋگە قارسى تۇرۋ، سىرتقى كەڭىستىك حاۋىپسىزدىگى جانە ينتەرنەت حاۋىپسىزدىگى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى قامتىعان ساياسي حاۋىپسىزدىك سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، ءارقايسى ەلدەردىڭ يەلىك ۇقىعىنا، حاۋىپسىزدىگىنە جانە تەرريتورياسىنىڭ تۇتاستىعىنا قۇرمەت ەتىپ، داۋ - شاردى بەيبىت تاسىلمەن شەشۋگە كۇش سالۋ كەرەك. گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى، سەلبەستىكتى كەڭەيتىپ، حالىق اراسىنداعى دوستاستىقتى تەرەڭدەتۋ كەرەك. باسشىلار كەلەلى حالىقارالىق، وڭىرلىك ماسەلەلەر جونىندە ۇزدىكسىز ءجيى تىلدەسىپ، كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، الەمدىك جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن ۇيتقى ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قورعاپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىن ۋاكىل ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە قوسىلدى.
5 ەل باسشىلارى تاعى بريكس ەلدەرى قاتىستى مەحانيزمدەرى جاۋاپتىلارىنىڭ قىزمەت بايانداماسىن تىڭدادى.
ءديدارلاسۋ «بريكس ەلدەرى باسشىلارى 12 - رەتكى ءديدارلاسۋىنىڭ ماسكەۋ جارناماسىن» ماقۇلدادى.
ديڭ شۋەشياڭ، ياڭ جيەچى، ۋاڭ ي، حى ليفىڭ قاتارلىلار ءديدارلاسۋعا قاتىناستى.
