جۇڭگو مەن بيرمانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جەلىلەس قيمىلىنىڭ جانە جۇڭگو - بيرما مادەنيەت - ساياحات جىلىنىڭ باستالۋ سالتىنداعى ءسوز
(2020 - جىلى 1 - ايدىڭ 17 - كۇنى، نايپيداۋ)
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسىشي جينپيڭ
قۇرمەتتى ۋىنمين زۇڭتۇڭ،
قۇرمەتتى مەملەكەت ىستەر اقىلشىسى اڭشانسۋجي،
حانىمدار، مىرزالار، دوستار：
مينگىلابا!
جاڭا جىل باستالدى، ەلدەرىڭىز ەندى عانا تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىن تويلادى، جۇڭگونىڭ كوكتەم مەرەكەسى كەلە جاتىر، مەن وسىنداي تىلەك تۇگەل ورىندالار ساتتە ەلدەرىڭىزگە ساپارلاي كەلدىم، اسىرەسە، بۇگىن كەشتە كوپشىلىكپەن قۋانىشتى تۇردە باس قوسىپ، ايرىقشا جاقىن سەزىندىم. الدىمەن، مەن جۇڭگو ۇكىمەتى مەن جۇڭگو حالقى اتىنان بيرما قوعامىنىڭ ءار سالاسى مەن بيرما حالقىنا ىقىلاستى سالەم جولدايمىن جانە مەرەكەلىك تىلەك تىلەيمىن.
الگىندە ۋىنمين زۇڭتۇڭ مەن مەملەكەت ىستەر اقىلشىسى اڭشانسۋجي قىزۋ مەرەيلى ءسوز سويلەدى. ەندىگى جەردە ءبىز جۇڭگو مەن بيرمانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ قيمىلدارى مەن جۇڭگو مەن بيرمانىڭ مادەنيەت - ساياحات جىلىن بىرگە باستايمىز. بۇل جۇڭگو - بيرما دوستىق بارىس - كەلىسىنىڭ شۇعىلالى بارىسىنداعى ماڭىزدى تاريحي بەلگى، سونداي - اق ەكى ەل حالقىنىڭ ءساليقالى سالتاناتى، مەن كوپشىلىكپەن بىرگە وسى تاريحي ساتكە كۋا بولعانىما قاباعات قۋانىشتىمىن.
جۇڭگو مەن بيرمانىڭ تاۋ - سۋى تۇتاسقان، ەكى ەل حالقىنىڭ دوستىق بارىس - كەلىسى مىڭ جىلدى باستان وتكەرىپ، ۇزدىكسىز جالعاسىپ كەلەدى. مەيلى چين، حان داۋىرىندەگى وڭتۇستىك جاقتىڭ جىبەك جولىنداعى بىرىندە جوعىن بىرىنەن الۋ بولسىن، پيۋ ەلى حانزاداسىنىڭ گۇلدەنگەن تاڭ پاتشالىعىنا بارىپ ءان - ءبي ونەرىن ۇيرەنۋى بولسىن، الدە الدىڭعى عاسىرداعى ەكى جاقتىڭ قول ۇستاسا وتىرىپ وتارشىلدىققا، يمپەرياليزمگە قارسى تۇرۋى بولسىن، تۇگەلدەي ەكى جاقتىڭ ويلارى ۇشتاسقان، تاۋقىمەتتى بىرگە تارتقان تەرەڭ قاتپارلى نەگىزى مەن قىمباتتى ءداستۇرىن ايگىلەدى.
جۇڭگو مەن بيرما مادەنيەتىندە تۇگەلدەي ”缘“ ارىبىنە ءمان بەرەدى. ەكى ەلدىڭ جاعراپيالىق ورنى جاقىن، ادامدارى تاتۋ - ءتاتتى، مادەنيەتى توعىسقان، باۋىرلاستىق سۇيىسپەنشىلىگى مىڭ جىلدى وتكەرىپ اۋەلگىسىندەي جالعاسىپ كەلەدى، بۇل ەكى جاقتى قارىم - قاتىناستىڭ دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشى جانە قاينار بۇلاعى. ەكى جاق ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقانعا ارنالعان قۇتتىقتاۋ قيمىلىن ويداعىداي وتكىزۋ ارقىلى وركەنيەتتەردىڭ ءوزارا ۇلگى الۋىن كۇشەيتىپ، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى قويۋلاتىپ، ەكى ەل بۇقاراسى ءۇشىن كوبىرەك ناقتى ءىس ىستەپ، جاقسى ءىس ىستەپ، جۇڭگو مەن بيرمانىڭ دوستىق ىستەرى ءۇشىن اناعۇرلىم كوپ ات سالىسۋشىلاردى، يگىلىككە كەنەلۋشىلەردى، قولداۋشىلاردى جەتىلدىرىپ، ەكى ەل دوستىعىنىڭ قوعامدىق نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك.
مادەنيەت پەن حالىقتىق سالت - سانا ءبىر مەملەكەتتىڭ تانىسقىسى. 11 جىلدىڭ الدىندا ەلدەرىڭىزدە ساپاردا بولعانىمدا، الەمگە ايگىلى ياڭگۋاڭ ۇلكەن التىن مۇناراسى، ادال دا اق ەدىل جەرگىلىكتى حالقى، مىڭ بوياۋلى مادەنيەت سالت - ساناسى تۇگەلدەي ماعان تەرەڭ، تاماشا اسەر قالدىرعان بولاتىن. تاعى دا نايپيداۋعا كەلگەنىمدە، بۇل جەر ءباز - باياعىسىنداي تىنىش تا بەرەكەلى، ومىرشەڭدىككە تولى ەكەن. جۇڭگو - بيرما مادەنيەت - ساياحات جىلىنىڭ باستالۋىمەن، اناعۇرلىم كوپ جۇڭگولىقتاردىڭ بيرماعا كەلىپ، وسى ارانىڭ مىڭ جىل جالعاسقان كوركەم كورىنىسىن تاماشالايتىندىعىنا سەنەمىن.
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
تاريحتىڭ تەگەرشىگى تولاسسىز العا ىلگەرىلەۋدە. جاڭا داۋىردە جۇڭگو مەن بيرمانىڭ قارىم - قاتىناسىن ىلگەرىلەتۋدە الدىڭعىلاردىڭ ءىزىن باسىپ، بولاشاققا جول اشىپ، تۋرا جولدان تايماي جاڭالىق اشۋ كەرەك. ۋىنمين زۇڭتۇڭ ەكەۋىمىز وسى ساپاردى باستاما ەتىپ، جۇڭگو مەن بيرما تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋعا ءبىر اۋىزدان قوسىلدىق. وسى ءبىر ماڭىزدى ساياسي ورتاق تانىم جۇڭگو مەن بيرما ەكى ەلدىڭ ءبىر - بىرىمەن ەتەنە تىنىستاس، بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرگەن ەرەكشە قارىم - قاتىناسىن تەرەڭىنەن كورسەتىپ، ەكى ەل حالقىنىڭ اۋىرتپالىقتى تەڭ كوتەرىپ، ءبىر - بىرىمەن ەتەنە بولىپ قارايلاساتىن اعا - باۋىرلىق سۇيىسپەنشىلىگىن جاندى بەينەلەپ، ەكى جاق قارىم - قاتىناسىنىڭ كەلەشەك دامۋىنىڭ شىت جاڭا جوباسىن جان - جاقتىلى جوسپارلادى.
2020 - جىل جۇڭگو - بيرما ەكى ەل جانە ەكى جاقتى قارىم - قاتىناس جونىنەن العاندا، تۇگەلدەي ماڭىزدى ءمانى بار ءبىر جىل. جۇڭگو جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىن جاسايدى. بيرما جاڭا ءبىر كەزەكتى زور سايلاۋ وتكىزىپ، مەملەكەتتى دامىتۋ قۇرىلىسى جاڭا داۋىرگە قادام تاستايدى. جۇڭگو - بيرما قارىم - قاتىناسى جاڭا داۋىرگە ءوتتى، ەكى جاق جۇڭگو - بيرما تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى بويسۇنۋ ولشەمى ەتىپ، ەكى ەل حالقىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىن ءتۇيىن ەتىپ، ساياسيداعى ءوزارا سەنىمدىلىكتى نىعايتىپ، ناقتى سەلبەستىكتى كەڭەيتىپ، گۋمانيتارلىق اۋىس - كۇيىستى جيىلەتىپ، ەكى ەل حالقىنىڭ ماڭگى جاقسى كورشى، جاقسى دوس، جاقسى باۋىرلاس، جاقسى سەرىك بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
الگىندە مەن جۇڭگو مەن بيرمانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ سۋرەت كورمەسىن ەكسكۋرسيالادىم، سونىڭ ىشىندە جوۋ ىنلاي زۇڭليدىڭ 1954 - جىلى 6 - ايدىڭ 28 - كۇنىنەن 29 - كۇنىنە دەيىن بيرمادا ساپاردا بولعان ءبىر سۋرەتى بار ەكەن، سول كەزدە جۇڭگو مەن ءۇندىستان، بيرما جەكە - جەكە بىرلەسكەن مالىمدەمە جاريالاپ، بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىن بىرگە دارىپتەدى. بۇل حالىقارالىق قارىم - قاتىناس تاريحىنداعى كەلەلى باستاما.
قازىرگى دۇنيە ءجۇزى ءجۇز جىلدا كەزدەسپەگەن زور وزگەرىستەردى باستان كەشىرۋدە، حالىقارالىق قوعام كۇن سايىن ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسقان تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاعا اينالۋدا، الايدا حالىقارالىق قارىم - قاتىناستا ادىلەتسىزدىك، تەڭسىزدىك سياقتى جايتتەر ءالى دە وتە كورنەكتى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قورعاپ، بىرگە دامۋدى جەبەۋدىڭ مىندەتى ءالى دە اۋىر، جولى ۇزاق. جاڭا جاعدايدا بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىنىڭ ۋاقىتى وتكەن جوق، قايتا كۇن وتكەن سايىن جاڭارۋدا. جۇڭگو جاق بيرما جاقپەن بىرگە بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبىن ساۋلەلەندىرۋدىڭ جانە امالياتتا ايگىلەۋدىڭ ونەگەسى بولىپ، مەملەكەتتەر ارا بارىس - كەلىستىڭ ۇلگىسىن ورناتىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ قول ۇستاسا وتىرىپ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋىن ىلگەرىلەتۋدى قالايدى.
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
الدىڭعى عاسىردىڭ 60 - جىلدارىندا جۇڭگونىڭ چىن ي مارشالى: ”باۋىرلاستىق سۇيىسپەنشىلىك تەرەڭدە، وزەن سۋىنىڭ قاينارى الىستا“ دەپ ولەڭ جازعان بولاتىن. مەن مىناعان كامىل سەنەمىن: ەكى جاقتىڭ ورتاق قۇلشىنۋىندا، جۇڭگو مەن بيرمانىڭ دوستىق بارىس - كەلىسى جانە سەلبەسە دامۋى سىندى تاريحي اعىنى، ءسوزسىز، قاينارى، توركىنى بىردەي جۇڭگونىڭ لانساڭجياڭ وزەنى مەن بيرمانىڭ يراۋادي وزەنى سياقتى، اسقار تاۋ، بيىك شىڭداردان اسىپ، اساۋ اعىس، قاتەرلى قايراڭداردى باسىپ، باستان - اياق العا قاراي جوڭكىلە بەرەدى.
ەڭ سوڭىندا جۇڭگو - بيرما دوستىعىنىڭ ماڭگى جالعاسۋىن شىن جۇرەكتەن تىلەيمىن!
ەسكەرتپە:
مينگىلابا، بيرماشا دىبىستالۋى، ”سالەمەتسىز بە“ دەگەن ماعىنادا.
