شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 16 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. شي جينپيڭ 20 - قۇرىلتايدىڭ بايانداماسىندا مىنالاردى ورتاعا قويدى: جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى، قاتار ٴ ومىر ٴ سۇرۋىن جەبەۋ.
شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: تابيعات − ادامزاتتىڭ ٴ ومىر ٴ سۇرۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزگى شارتى. تابيعاتقا قۇرمەت ەتۋ، تابيعاتقا بەيىمدەلۋ، تابيعاتتى قورعاۋ − جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ىشكى تالابى. تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن، ٴ سوز جوق، بەرىك ورناتىپ جانە امالياتتا ايگىلەپ، دامۋدى ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى، قاتار ٴ ومىر سۇرەتىن تۇرعىسىندا تۇرىپ جوسپارلاۋ كەرەك.
ٴ بىز كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، تاۋ، سۋ، ورمان، ەگىنجاي، كول، جايىلىم، قۇمدىقتى ٴ بىر تۇلعالاندىرىپ قورعاۋعا جانە جۇيەلى وڭاۋعا تاباندى بولىپ، شارۋاشىلىق قۇرىلىمىن رەتتەۋدى، لاستانۋدى وڭاۋدى، ەكولوگيانى قورعاۋدى، كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋدى ٴ بىرتۇتاس جوسپارلاپ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋدى، لاستانۋدى ازايتۋدى، جاسىلدانۋدى ۇلعايتۋدى، ەكونوميكانى ارتتىرۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، ەكولوگيانى ماڭداي الدى ورىنعا قوياتىن، ۇنەمدى، ۇتىمدى، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
1) دامۋ تاسىلىندە جاسىلعا بۇرىلىس جاساۋدى جەدەلدەتۋ. شارۋاشىلىق قۇرىلىمى، ەنەرگيا قۇرىلىمى، قاتىناس - تاسىمال قۇرىلىمى، ت.ب. رەتتەۋدى، ساپالىلاندىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ. جاپپاي ۇنەمشىلدىك ستراتەگياسىن اتقارىپ، ٴ تۇرلى بايلىقتى ۇنەمدى، ۇتىمدى پايدالانۋدى ىلگەرىلەتىپ، تاستاندى زاتتاردى اينالمالى پايدالانۋ جۇيەسىن جەدەل ورناتۋ. جاسىل دامۋدى قولدايتىن قازىنا - باجى، فينانس، قارجى قوسۋ، باعا ساياساتىن جانە ولشەم جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى شارۋاشىلىقتى دامىتىپ، بايلىق ورتاسىندىق فاكتورلاردى بازارلاندىرىپ ورنالاستىرۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەنەرگيا ۇنەمدەۋ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ سىندى وزىق تەحنيكالاردى زەرتتەپ اشۋدى جانە جالپىلاستىرۋدى، قولدانۋدى تەزدەتىپ، جاسىل تۇتىنۋدى دارىپتەپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى ٴ وندىرىس ٴ تاسىلى مەن تۇرمىس ٴ تاسىلىن قالىپتاستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ.
2) ورتانىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋدى جانە وڭاۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ. كوك اسپان، تۇنىق سۋ، تازا توپىراقتى قورعاۋ شايقاسىن ۇزدىكسىز ىشكەرىلەي، ويداعىداي جۇرگىزۋ. لاستاۋشى زاتتاردى سەلبەسىپ تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، اۋا رايىنىڭ اۋىر لاستانۋىن نەگىزىنەن جويۋ. سۋ بايلىعىن، سۋ ورتاسىن، سۋ ەكولوگياسىن وڭاۋدى ٴ بىرتۇتاس جوسپارلاپ، ماڭىزدى وزەن، داريا، كول، سۋ قويمالارىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋدى، وڭاۋدى ىلگەرىلەتىپ، قالانىڭ لاس، ساسىق سۋلارىن نەگىزىنەن جويۋ. توپىراقتىڭ لاستانۋىنان تۋ باستان ساقتانۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، جاڭا لاستاۋشى زاتتاردى ٴ بىر جاقتى ەتۋدى ورىستەتۋ. ورتانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ قونىستانۋ ورتاسىن وڭاۋدى ىلگەرىلەتۋ.
3) ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ الۋان تۇرلىلىگىن، ورنىقتىلىعىن، باياندىلىعىن ارتتىرۋ. ەكولوگيالىق جۇيەنى قورعايتىن جانە ونى قالپىنا كەلتىرەتىن ماڭىزدى ٴ ىرى ينجەنەريالاردى جەدەل اتقارۋ. مەملەكەتتىك باقشالاردى نەگىزگى تۇلعا ەتكەن جاراتىلىستىق قورىق جۇيەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ. ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ كەلەلى ينجەنەرياسىن اتقارۋ. مەملەكەت جەرىن كەڭ كولەمدە جاسىلداندىرۋ قيمىلىن عىلىمي ورىستەتۋ. كوللەكتيۆتىك ورمان ۇقىعى ٴ تۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ. جايىلىم، ورمان، وزەن - كول، سازدىقتاردى تىنىقتىرۋ - تىڭايتۋدى جولعا قويىپ، چاڭجياڭ وزەنىندە ون جىل بالىق اۋلاۋعا تيىم سالۋدى ويداعىداي اتقارىپ، ەگىستىك جەردى تىنىقتىرۋ، الماستىرىپ ەگۋ ٴ تۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ەكولوگيالىق ونىمدەردىڭ قۇنىن جۇزەگە اسىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ەكولوگيانى قورعاۋ جونىنەن تولىقتاما تولەم بەرۋ ٴ تۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ. بيولوگيالىق حاۋىپسىزدىكتى باسقارۋدى كۇشەيتىپ، سىرتتان كەلگەن تۇرلەردىڭ زيانداۋىنان ساقتانۋ.
4) كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى بەلگىلەنگەن وركەش مانىنە جەتكىزۋدى، كومىر قىشقىل گازىن بەيتاراپتاۋدى بەلسەنە، ورنىقتى ىلگەرىلەتۋ. ەلىمىزدىڭ ەنەرگيا بايلىعى نەگىزىن تياناق ەتىپ، الدىمەن قۇرىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋعا تاباندى بولىپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدى بەلگىلەنگەن وركەش مانىنە جەتكىزۋ ارەكەتىن جوسپارلى، ساتىعا ٴ بولىپ اتقارۋ. ەنەرگيانى سارىپ ەتۋ جالپى مولشەرى مەن كۇشەمەلىلىگىن تىزگىندەۋدى كەمەلدەندىرىپ، تۇنبا ەنەرگيا تۇتىنىمىن ٴ تۇيىندى تۇردە تىزگىندەپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋدىڭ جالپى مولشەرى مەن كۇشەمەلىلىگىن ”قاتار تىزگىندەۋ“ تۇزىمىنە بىرتىندەپ ويىسۋ. ەنەرگيا توڭكەرىسىن ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، كومىردەن تازا، ٴ ونىمدى پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، مۇناي، تابيعي گاز بايلىعىن بارلاپ اشۋ جانە زاپاسىن مولايتۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، جاڭاشا ەنەرگيا جۇيەسىن پلانداۋدى، ورناتۋدى جەدەلدەتىپ، سۋ ەلەكترىن دامىتۋ مەن ەكولوگيانى قورعاۋدى ٴ بىرتۇتاس جوسپارلاپ، يادرو ەلەكترىن بەلسەندى، حاۋىپسىز، ٴ تارتىپتى دامىتىپ، ەنەرگيا ٴ وندىرۋ، ۇسىنۋ، ساقتاۋ، ساتۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ. كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ستاتيستيكالىق ەسەپتەۋ ٴ تۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ ۇقىعىنىڭ بازار ساۋداسى ٴ تۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ. ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كومىر قىشقىل گازىن ٴ سىمىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋ. كليمات وزگەرىسىنە توتەپ بەرۋ جونىندەگى الەمدىك وڭاۋعا بەلسەنە ات سالىسۋ.
