لي كىچياڭ زۇڭلي تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى

　　3 - ايدىڭ 11 - كۇنى تۇستەن كەيىن 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 4 - ءماجىلىسى بەيجيڭ حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى جاڭ يەسۇيدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى.سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى جاي جيانلان تۇسىرگەن

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 11 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 13 - كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 4 - ءماجىلىسى 3 - ايدىڭ 11 - كۇنى تۇستەن كەيىن حالىق سارايىندا تىلشىلەر جيىنىن وتكىزدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ زۇڭليى لي كىچياڭ ءماجىلىستىڭ مالىمدەمەشىسى جاڭ يەسۇيدىڭ ۇسىنىسىمەن تىلشىلەر جيىنىنا قاتىناستى ءارى جۇڭگولىق، شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى.

تىلشىلەر جيىنى باستالعاندا لي كىچياڭ بىلاي دەدى: اقپارات قۇرالدارىنداعى دوستارمەن كەزدەسكەنىمە وتە قۋانىشتىمىن، كوپشىلىكتىڭ جۇڭگونىڭ ەكى ءماجىلىسىن حابارلاۋدا قاجىرلىلىقپەن تەر توگىپ، ەڭبەك ەتكەندىكتەرىڭىزگە العىس ايتامىن. بيىل ءبىز تاعى دا بەينە ەكران ارقىلى پىكىرلەسەمىز، سۇراۋلارىڭىزدى قويىڭىزدار.

امەريكا تۇتىنۋشىلار جاڭالىقتارى جانە ساۋدا ىستەرى ارناسىنىڭ ءتىلشىسى: لي كىچياڭ زۇڭلي، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى كوپتەگەن قىزمەتتەردى ورىنداۋدىڭ تاسىلىنە جانە ورنىنا ىقپال جاسادى، ىندەتتىڭ تارالعانىنا ءبىر جىل بولدى، جۇڭگونىڭ جۇمىستاندىرۋ ساپاسى مەن كىرىسىندە قانداي ايقىن وزگەرىستەر بار، جۇڭگو جاق بۇل جاعدايدى وزگەرتۋ ءۇشىن قانداي ناقتى شارالار قولدانادى؟ اسىرەسە، جان سانى اراسىندا قارتتار قاتارى مولايعان جاعدايدا تۇتىنۋ سۇرانىسىنا، اسىرەسە، شەتەل ونىمدەرىن تۇتىنۋعا قانداي ىقپال جاسايدى؟

لي كىچياڭ: جۇمىستانۋ ءبىر مەملەكەت ءۇشىن، ءبىر وتباسى ءۇشىن توتەنشە ماڭىزدى ءىس. بىلتىر ىندەت ورشىگەن كەزدە تالاي كوشەلەردە جۇرگىنشىلەردىڭ قاراسى كورىنبەي، كوپتەگەن دۇكەندەر جابىلىپ قالدى، سول كەزدە ءبىز كەڭ كولەمدە جۇمىسسىزدىق جارىققا شىعا ما دەپ قاتتى الاڭدادىق. كەيىن مەن جەرگىلىكتى ورىندارعا بارىپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ءبىرتالاي دۇكەندەردى كورىپ شىقتىم. ەسىمدە قالۋىنشا، ءبىر شاعىن دۇكەندە دۇكەن يەسى ماعان 3 ايدان بەرى تيجارات جۇرگىزە الماعانىن، ۇكىمەت سالىق اقىسىن ازايتىپ، كەشىرىم ەتىپ، ءۇي جالداۋ اقىسىن، سۋ، توك اقىلارىن ازايتۋ، كەشىرىم ەتۋ جاعىنان قولداۋ كورسەتكەندىگىن، جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋعا بەرىلگەن جاردەماقى قارجىسى تياناقتانعاندىعىن، قىزمەتشىلەردى قىسقارتپاي، قيىنشىلىقتى ەڭسەرىپ كەتكەندىگىن ايتتى. مەن قىزمەتشىلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن قايتتىڭىز دەپ سۇراعانىمدا، ول سول كەزدە تەك تۇرمىستىق قاراجات قانا بەردىك دەپ جاۋاپ بەردى. سول جەردەگى 20 نەشە قىزمەتشىنىڭ بارلىعى دۇكەن ىشەر اس، جاتار ورىنمەن قامتاماسىز ەتىپ، ءبىزدى جۇمىستان بوساتپادى، بۇعان ايتار ەشقانداي پىكىرىمىز جوق دەدى. كاسىپورىن مەن قىزمەتشىلەردىڭ بارلىعى كاسىپورىندى ساقتاپ قالسا، جۇمىس ورنىن ساقتاپ قالسا بولعانى، جۇمىس، بازار قالپىنا كەلگەن كەزدە ساۋدانىڭ قايتا كۇسەت بولاتىنىن اڭعارعان.

بىلتىر ءبىز ماكرولىق ساياسات جاساعان كەزدە بەلگىسىز فاكتورلار وتە كوپ بولعاندىقتان، ەكونوميكالىق ارتۋعا مەجەلى نىسانا بەلگىلەگەن جوقپىز. دەسەدە، قايتا - قايتا تارازىلاي كەلە، جۇمىستاندىرۋ نىساناسىن جاسادىق، ياعني قالا - قالاشىقتاردا جاڭادان جۇمىستانعانداردى 9 ميلليوننان اسىرۋدى بەلگىلەدىك. سەبەبى جۇمىستاندىرۋ − حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى، دامۋدىڭ ىرگە تاسى، بايلىق جاراتۋدىڭ قاينار كوزى. سول كەزدە ءبىز تۇتاس جىلدا ەكونوميكانىڭ وڭ ارتۋىن جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنۋ كەرەكتىگىن دە ورتاعا قويدىق، ءىس جۇزىندە قالا - قالاشىقتاردا جاڭادان جۇمىستانعانداردى 9 ميلليوننان اسىرۋدى جۇزەگە اسىرا الساق، ەكونوميكانىڭ وڭ ارتاتىندىعىنا سەندىك، سەبەبى جۇمىستانۋ بولسا، كىرىس تە بولادى، ءسويتىپ تۇتىنۋدى جەتەكتەۋگە، ەكونوميكانى ىلگەرىلەتۋگە بولادى.

بىلتىر، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا بۇكىل ەلدىڭ جوعارىدان تومەنگە دەيىن بىرگە قۇلشىنۋى ارقىلى ءبىزدىڭ بازار تۇلعالارىمىز مويىماس توزىمدىلىك كورسەتىپ، قالىڭ حالىق ۋاقىتتىق قيىندىقتى بىرگە جەڭىپ، سوڭىندا قالا - قالاشىقتاردا جاڭادان جۇمىستانعاندار 11 ميلليون 860 مىڭ ادام بولىپ، تۇتاس جىلدا ەكونوميكا ％2.3 ارتتى، تۇرعىنداردىڭ كىرىسى دە سايكەستى ءوسىپ، بارلىعى مەجەدەگىدەن جاقسى بولدى.

بيىل بىزدەگى جۇمىستاندىرۋ قىسىمى ءالى دە اسا زور، قالا - قالاشىقتا جاڭادان قوسىلعان ەڭبەككۇش مولشەرىمەن 14 ميلليون ادامعا جەتتى، مۇنىڭ ىشىندە جوعارى مەكتەپتەن وقۋ تاۋىسقان تۇلەكتەر 9 ميلليون 90 مىڭ ادام بولىپ، تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتتى، سونىمەن بىرگە قوسىننان بوساعان اسكەريلەردى جۇمىستاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋىمىز، 270 − 280 ميلليون شارۋا جۇمىسكەرگە جۇمىس ىستەۋ ورايىن ازىرلەۋىمىز كەرەك. سوندىقتان بيىل ءبىز ماكرولىق ساياسات جاساعان كەزدە اۋەلگىدەي جۇمىستاندىرۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ساياساتىنا تاباندى بولدىق، ءبىز ۇزدىكسىز تۇردە ”التىنى ورنىقتىرۋدى“ ىلگەرىلەتۋدە، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋدى“ تياناقتاندىرۋدا جۇمىستاندىرۋدى تاعى دا ماڭداي الدى ورىنعا قويدىق. بىلتىر جۇمىستاندىرۋعا قاتىستى شىعارعان ساياسات - شارالاردا رەتتەپ ازايتۋ بولعان جوق، قايتا كوبەيتىلدى، باسقا ساياساتتاردىڭ بارلىعى دا جۇمىستاندىرۋعا ءتيىمدى بولدى. ءبىز ەكونوميكانىڭ ورنىقتى بولۋى، ارتۋدىڭ قالپىنا كەلۋى اناعۇرلىم كوپ جۇمىس ورىندارىنىڭ دايىندالۋىنا تۇرتكى بولادى، ال اناعۇرلىم كوپ جۇمىس ورىندارى ەكونوميكانىڭ ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋىن ىلگەرىلەتەدى دەپ سەنەمىز.

بيىل ءبىز قالا - قالاشىقتا جۇمىستاندىرۋعا جاڭادان قوسىلاتىن ادام سانىنىڭ نىساناسىن 11 ميلليوننان اسىرۋدى بەلگىلەپ وتىرمىز، ناقتى اتقارىلۋ بارىسىندا بۇدان دا جوعارىراق بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ارينە، ءبىز جۇمىستاندىرۋدا جانە دە بازاردىڭ باستى رول اتقارۋى كەرەكتىگىن ايقىن كورسەتتىك، ياعني بازار تۇلعالارىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى جۇمىستاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋدى جالعاستىرامىز. ءبىر جاعىنان، جۇمىس ورىندارىن ورنىقتىرۋدى، كوبەيتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، جۇمىستاندىرۋ ارنالارىن كەڭەيتەمىز. بىلتىرعى ىندەت كەزىندە جۇمىستاندىرۋ تاسىلىندە دە جاڭا وزگەرىستەر بولدى، ايتالىق، ءبىز سوڭعى جىلدارى دامىتىپ كەلە جاتقان جاڭا قوزعاۋشى ەنەرگيا، ينتەرنەتتەن ساتىپ الۋ، جەدەل جەتكىزۋ سياقتىلار قيىن جاعدايدا جەدەل ارتىپ، جۇمىستاندىرۋ مەن ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋىن جەتەكتەدى. ءبىز، ءبىر جاعىنان، سالىستىرمالى ورنىقتى جۇمىس ورىندارىن كوبەيتۋگە ۇزدىكسىز ىنتالاندىرىپ، سونىمەن بىرگە يكەمدى جۇمىستاندىرۋ ارنالارىن دا كەڭەيتەمىز. قازىر جۇڭگودا يكەمدى جۇمىستانۋ وركەندەپ كەلە جاتىر، بۇل 200 ميلليوننان استام ادامعا سايادى. كەيبىر ادامدار بىرنەشە جۇمىستى قاتار ىستەپ، قاتتى ماشاقات تارتىپ ءجۇر، سوندىقتان ءبىز ولارعا قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جاردەماقىسىن بەرۋىمىز كەرەك، اسىرەسە، تۋىلۋى مۇمكىن كاسىپتىك زاقىمدالۋ ماسەلەسىن مەحانيزمدىك تاسىلمەن شەشۋ ارقىلى ولاردىڭ نەگىزگى ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك. بۇل دا يكەمدى جۇمىستانۋ بازارىنىڭ اناعۇرلىم اقاۋسىز، ورنىقتى العا دامۋىنا ءتيىمدى.

الگىندە ءتىلشى دوسىمىز اتاپ وتكەن قارتتار ماسەلەسىنە كەلسەك، جۇڭگودا قارتتاردىڭ سانى 260 ميلليونعا جەتتى، قارتتارعا قاتىستى كاسىپ سالاسىن تەبىندەپ كەلە جاتقان اسا اۋقىمدى كاسىپ سالاسى دەۋگە بولادى، ول الۋان ءتۇرلى سۇرانىس اكەلىپ وتىر. جۇڭگو بازارىندا كوپ ساتىلى، الۋان ءتۇرلى سۇرانىس بولعاندىقتان دا، وسىنشاما اۋقىمدى بازاردىڭ تابيعي تۇردە شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ ونىمدەرىنە، قىزمەت وتەۋلەرىنە، اۋەلى، قارجى قوسۋىنا اناعۇرلىم كوپ وراي ازىرلەيتىندىگى تابيعي، سەبەبى ءبىزدىڭ بازارىمىز اشىق.

جۇڭگودا ءبىر ميلليارد 400 ميلليون حالىق بار، ەڭبەككۇش بايلىعىن ەڭ مول بايلىق دەۋگە بولادى، جۇڭگو حالقى جاپاعا شىدامدى، قاجىرلى حالىق، جۇمىستانۋ جولىن تاپسا بولعانى اقشانى كوپ تابۋعا بولادى. ”حالىق تۇرمىسى ەڭبەكقورلىقتا، ەڭبەكقور بولسا تاپشىلىق كورمەيدى“. مەن جۇڭگو حالقىنىڭ ءوزىنىڭ ەڭبەكشىل قوس قولىنا سۇيەنىپ، بىرگە بايۋعا بىرتىندەپ قادام تاستايتىندىعىنا سەنەمىن.

يسپانيا ەفە اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: امەريكا جاق جۇڭگو جاقتىڭ وتكەن ايدا ۋحاندا ساپاردا بولعان دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ماماندار گرۋپپاسىنا جاريالىلىعى كەمشىل بولدى دەپ كىنا تاقتى، ماماندار گرۋپپاسىنىڭ باستىعى جۇڭگو جاقتاعى كاسىپتەستەرىمىز قىرۋار قىزمەتتىك جاي - جاپسارمەن ءبولىستى دەپ اتاپ كورسەتتى، سونىمەن بىرگە ماماندار گرۋپپاسىنىڭ 2019 - جىلى 10 - ايدان 12 - ايعا دەيىنگى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنە ۇقسايتىن اۋرۋمەن اۋىرعان ناۋقاستارعا قاتىستى اناعۇرلىم كوپ العاشقى ساندى مالىمەتتەرگە يە بولۋدى ءۇمىت ەتەتىندىگىن ءبىلدىردى، جۇڭگو جاق وسى ساندى مالىمەتتەردى بەرۋدى نەمەسە ماماندار گرۋپپاسىنىڭ جۇڭگودا تاعى ءبىر مارتە ساپاردا بولۋىن قابىلداۋدى قالاي ما، جوق پا؟

لي كىچياڭ: جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى توسىن تۋىلعان الەمدىك الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ وقيعاسى، جۇڭگو جاق تا باسقا ءارقايسى جاقتار سياقتى ۆيرۋستىڭ قايدان كەلگەنىن جەدەل تەكسەرىپ انىقتاعىسى كەلەدى، بۇل تارالۋ جولىن ۇزۋگە، ىندەتتەن اناعۇرلىم ويداعىداي، اناعۇرلىم ءونىمدى ساقتانۋعا، تىزگىندەۋگە ءتيىمدى. ءبىراق، ىندەتتىڭ تەگىن انىقتاۋ شىنىمەن دە كۇردەلى عىلمي ماسەلە، ول ءار ەلدىڭ سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ۇزدىكسىز زەرتتەۋىن قاجەت ەتەدى. جۇڭگو جاق شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ، اشىق، جاريالى بولۋ، اشىق سەلبەسۋ پرينسيبىن جانە پوزيتسياسىن ۇستانا وتىرىپ، دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىمەن تىلدەسۋدى ساقتايدى، سونداي - اق دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ماماندارىنىڭ جۇڭگودا ۆيرۋستىڭ تەگىن انىقتاۋ - زەرتتەۋ قىزمەتىن ورىستەتۋىنە قولداۋ كورسەتەدى. كەلەسى قادامدا، ءبىز تاعى دا دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىمەن بىرگە ۇزدىكسىز تۇردە عىلمي جولمەن تەگىن انىقتاۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋدى قالايمىز.

قازىر ىندەت دۇنيە جۇزىندە ءالى دە ورشۋدە، كوز الداعى كوكەي تەستى جۇمىس تەگىن انىقتاۋ عانا ەمەس، ءتۇرلى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن دە ويداعىداي ىستەۋ، ايتالىق، ۆاكسينا ەگۋ سياقتىلار بولىپ تابىلادى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس − ادامزاتتىڭ ورتاق جاۋى، ءبىز ءار جاقپەن قول ۇستاسا سەلبەسۋدى قالايمىز، سەبەبى ادامزاتتىڭ ءدال وسىنداي ورتاق جاۋى الدىندا، ەشقانداي مەملەكەت قارا باسىنىڭ قامىن عانا كۇيتتەپ، وزىمەن - ءوزى بولا المايدى. ءبىز ادامزاتتىڭ وسى الاپات ىندەتتى تۇبىندە جەڭىپ شىعاتىندىعىنا دا كامىل سەنەمىز، مەن دە كەلەر جىلى ءبىزدىڭ بەتپە - بەت وتىرىپ پىكىرلەسە الۋىمىزدى ءۇمىت ەتەمىن.

جاپونيا ەكونوميكالىق حابارلار گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: ءسىز ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا 2021 - جىلى ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنىنىڭ ارتۋ نىساناسى ％6تەن جوعارى بولادى دەپ العا قويدىڭىز، قازىر كوپتەگەن حالىقارالىق قۇرىلىمدار دا جۇڭگونىڭ 2021 - جىلعى ەكونوميكالىق ارتۋى ％8 مولشەرىنە جەتۋى مۇمكىن دەپ قاراۋدا. ”14 - بەسجىلدىق“ باستالعان جىلدا تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى كولەمى ارتۋدان سىرت، دۇنيە جۇزىلىك سيپاتتى قارجىنىڭ ارتىپ قالۋىنىڭ قورا - جاي كاسىبىنە قارجى قوسۋدىڭ تىم قىزىپ كەتۋىنە اپارىپ سوعۋ قاتەرى ءومىر ءسۇرىپ وتىرعاندىقتان، قازىر جۇڭگو ۇكىمەتى تىنىستى قازىنا جانە اقشا ساياساتىن قولدانىپ وتىر. زۇڭليدان سۇرايىن دەگەنىم، وسىنداي جاعدايدا بيىل ماكرولىق ساياساتتىڭ قاتايۋعا اۋىتقۋ مۇمكىندىگى بار ما؟ جاپونيا ەكونوميكانى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەجەلەۋىنشە، جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق كولەمى 2028 - جىلى امەريكادان اسادى ەكەن، بۇعان ءسىز قالاي قارايسىز؟

لي كىچياڭ: مەن ءبىزدىڭ ەكونوميكالىق ارتۋ ％6تەن جوعارى بولادى دەگەن مەجەلى نىسانانى ورتاعا قويعانىمىز شىنىمەن دە ءار جاقتىڭ نازارىن اۋدارعانىن بايقادىم، بۇل جونىندە كوپتەگەن تالداۋلار دا جاسالدى. كەيبىرەۋلەر بەلسەندى دەپ قاراسا، كەيبىرەۋلەر مەجەدەن تومەن بولعان دەپ قارادى. ارينە، ءبىز ەكونوميكانىڭ جاقسارعاندىعىن قالايمىز، دەسە دە، مىنانى دا جىعا تانۋعا ءتيىسپىز، بيىل قالپىنا كەلۋ سيپاتتى ارتۋ نەگىزىندە العا ىلگەرىلەيمىز، سالىستىرۋعا كەلمەيتىن كوپتەگەن فاكتورلار بار، ونىڭ ۇستىنە دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋىنىڭ بەلگىسىزدىكتەرى ءالى دە اسا زور بولىپ وتىر. ءبىز ارتۋ ％6تەن جوعارى بولادى دەپ وتىرمىز، ％6 دەگەنىمىز تومەن ەمەس، قازىر ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدىڭ جالپى كولەمى 100 تريلليون يۋانعا جەتىپ وتىر، ％6 ارتۋ دەگەنىڭىز 6 تريلليون يۋان، ”13 - بەسجىلدىقتىڭ“ العاشقى كەزىندە بولسا، بۇل مولشەرگە ％8 ارتقاندا عانا جەتۋگە بولاتىن ەدى. سونىمەن بىرگە، ءبىز ارتۋ ％6تەن جوعارى بولادى دەپ مۇمكىندىك قالدىرىپ ايتىپ وتىرمىز، ءىس جۇزىندىك بارىستا مۇنان دا كوبىرەك ارتۋى مۇمكىن. دەگەنمەن، ءبىز جوسپار بەلگىلەپ وتىرعان جوقپىز، قايتا مەجەگە جەتەكشىلىك ەتىپ وتىرمىز، مەجەنى ەكونوميكالىق ارتۋدى قالپىنا كەلتىرۋ نەگىزىن بەكەمدەۋگە جەتەكتەپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، باياندىلىقتى ساقتاۋدى، اسىرەسە، كەلەر جىلعى، ونان ارعى جىلعى نىسانالارمەن ۇشتاستىرۋدى ءۇمىت ەتەمىز، كۇرت جوعارىلاپ، كۇرت تومەندەۋگە بولمايدى، ويتپەگەندە بازاردىڭ مەجەسىن بىلىقتىرادى. ءبىر مەزەت شاپشاڭ بولىپ كەتۋدىڭ ورنىقتى بولۋى ەكىتالاي، تەك ورنىقتى جۇرگەندە عانا نىق قادام باسۋعا بولادى. ءبىز جۇڭگو سىندى الىپ ەكونوميكالىق تۇلعانىڭ ەكونوميكادا ورنىقتى قاداممەن باياندى ىلگەرىلەۋىن، ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋعا بەت الۋدى ساقتاۋىن قالايمىز.

بىلتىر سيرەك كەزدەسەتىن وراسان زور سوققى الدىندا، ءبىز دەر كەزىندە باتىل شارا قولداندىق، تاباندىلىقتى دا ساقتادىق، ”اقشانى بەيپىل تاراتۋمەن“ اينالىسقان جوقپىز. ءبىزدىڭ قازىنا قارجىمىزدىڭ جاڭادان ارتقان كولەمى 2 تريلليون يۋان بولدى، بۇنىڭ باسىم كوپشىلىگى بازار تۇلعالارى مەن حالىق تۇرمىسىنىڭ شۇعىل قاجەتىنە، باستىسى، سالىقتى ازايتىپ، اقىنى تومەندەتۋگە، نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جۇمسالدى، سونداي - اق ءبىز توتە جەتكىزۋ مەحانيزمىن قولدانىپ، وسى ”ءومىردى قۇتقارۋ اقشاسىن“ تەز بولعاندا 7 كۇندە نەگىزگى ساتىعا توتە جەتكىزىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ سالىقتى ازايتىپ، اقىنى تومەندەتۋ، جۇمىس ورىندارىن ورنىقتىرۋ سياقتىلارعا قاجەتتى قازىنالىق كۇشكە كەپىلدىك ەتىپ، تەز ارادا ناتيجەسىن كوردىك. سول كەزدە ەگەر ءبىز ءىرى نىساندار جۇرگىزۋدى، ۇلكەن كاسىپ سالالارىمەن اينالىسۋدى ءتۇيىندى تۇردە ويلاستىرعان بولساق، بۇل دا قاجەتتى ەدى، ءبىراق، دالەلدەۋ، سونداي - اق بازار قاجەتىن ويلاستىرۋ بارىسىنان ءوتۋىمىز كەرەك بولادى دا، بۇعان جۇمسالاتىن ۋاقىت ءبىر اپتا عانا ەمەس، 200 كۇننەن دە اسىپ كەتۋى مۇمكىن ەدى. ۋاقىتتان ۇتىلساق، كاسىپورىندار كوپتەپ جابىلۋى مۇمكىن. بىلتىرعى تىلشىلەر جيىنىندا ءبىر ءتىلشىنىڭ جۇڭگو ۇكىمەتى قولدانعان ساياساتتىڭ كولەمى مەن سەرپىنى تومەنىرەك بولىپ قالعان جوق پا دەپ سۇراعانى ەسىمدە. ءبىز ”تىڭايتقىشتى“ تامىرعا بەرىپ، ساياساتتى تۇيىنگە قويدىق، سوندىقتان ول تەز ءونىم بەرىپ، رولىن كورسەتتى. قازىر قاراساق، بۇل كولەم، سەرپىن لايىقتى بولعان، دايىندالعان ساقتىق ساياساتتار دا كەيىن قولدانىلعان جوق.

بىلتىر ءبىز كەڭ تىنىستى ساياسات، باسقاشا سوزبەن ايتساق، اقشانى ەسەپتىك بوساتۋ ساياساتىن جۇرگىزگەن جوقپىز، سوندىقتان بىزگە بيىل ”شۇعىل بۇرىلۋدىڭ“ قاجەتى جوق، ساياساتتىڭ ۇلاسپالىلىعى مەن باياندىلىعىن ساقتاپ، ەكونوميكانى كۇش سالا ورنىقتىرىپ، جاقسارۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ەكونوميكالىق اينالىمدى ۇيلەسىمدى ارالىقتا ساقتاۋدا ”تىڭايتقىشتى“ تامىرعا بەرۋگە ءمان بەرۋىمىز كەرەك، قازىر بازار تۇلعالارى، اسىرەسە، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار ءالى دە كۇش - قۋاتىن قالپىنا كەلتىرۋ ۇستىندە. ەكونوميكادا ارتۋ قالپىنا كەلگەندىكتەن، ءبىز ساياساتتى لايىقتى رەتتەۋىمىز كەرەك، الايدا رەتتەۋ لايىقتى دەڭگەيدە بولادى، كەيبىر كەزەڭدىك ساياساتتاردى توقتاتۋمەن بىرگە، قۇرىلىمدىق سيپاتتاعى كەيبىر سالىقتى ازايتۋ، اقىنى تومەندەتۋ ساياساتتارى ارقىلى ىقپالدى جويىپ، جۇمىستاندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ، بازار تۇلعالارىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ سەرپىنىن كەمىتپەي ساقتايمىز.

قايتكەندە سەرپىندى كەمىتپەي ساقتاۋعا بولادى؟ قارجى كولەمى، ارينە، اسا ماڭىزدى، دەگەنمەن اقشانى ۇتىمدى پايدالانۋ ونان دا ماڭىزدى، ءبىزدىڭ بىلتىر ماكرولىق رەتتەۋ - مەڭگەرۋدەن توپتاعان تاجىريبەلەرىمىزدى ءالى دە جالعاستىرىپ پايدالانۋعا بولادى. ايتالىق، قازىنا - فينانس جاعىندا، قاراپايىم سوزبەن ايتقاندا، ”ءبىردى ازايتۋ، ءبىردى كوبەيتۋ، ءبىردى ورنىقتىرۋ بارىسىندا تومەندەتۋ“. ”ءبىردى ازايتۋ“ دەگەنىمىز ورتالىق ۇكىمەتتىڭ ءوز دارەجەسىندەگى شىعىسىن ازايتۋ، ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر باستاماشىلدىقپەن ۇنەمشىل بولۋ؛ ”ءبىردى كوبەيتۋ“ دەگەنىمىز توتە جەتكىزىلەتىن قارجىنىڭ كولەمىن كوبەيتىپ، نەگىزگى ساتى مەن بازار تۇلعالارىنا ساياساتتىق قولداۋ سەرپىنىنىڭ كەمەيمەگەندىگىن سەزىندىرۋ، وسىلاي بولعاندا اناعۇرلىم تەز، اناعۇرلىم ءونىمدى تۇردە كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جاساپ، حالىققا پايدا جەتكىزۋگە بولادى؛ ”ءبىردى ورنىقتىرۋ بارىسىندا تومەندەتۋ“ دەگەنىمىز سۇيمەن مولشەرىن ورنىقتىرۋمەن بىرگە، فينانس كاسىپورىندارىن پايدادان لايىقتى ۇلەس بەرۋگە جەتەكتەپ، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى قۇراۋىنىڭ اناعۇرلىم قولايلى بولۋىنا، قارجى قۇراۋ وزىندىك قۇنىنىڭ ورنىقتىرۋ بارىسىندا تومەندەۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ. ارينە، ءتۇرلى حاۋىپ - قاتەرلەر مەن كومەسكى كىناراتتاردان ءبىز دەر كەزىندە ساقتانىپ جانە ونى جەڭىپ وتىرامىز.

جۇڭگونىڭ دامۋىنىڭ ءتۇبىرلى ماقساتى − جۇڭگو حالقىن جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتۋ، جۇڭگو ءالى دە وركەندەپ كەلە جاتقان مەملەكەت، وسىزامانداندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدا ءالى دە ۇزاق جول باسۋىنا تۋرا كەلەدى. ءبىز ءوز ءىسىمىزدى ويداعىداي ىستەۋگە كۇش سالۋدى تياناق ەتەمىز. جۇڭگونىڭ دامۋى دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن ورنىقتىلىعى ءۇشىن، گۇلدەنىپ، دامۋى ءۇشىن ماڭىزدى ۇلەس سانالادى.

جۇڭگو اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: زۇڭلي سالەمەتسىز. الدىڭعى 2 جىلدا بالنيتسا قاراجاتىن وزگە جەردە ەسەپتەن كوتەرتۋ ماسەلەسى شەشىلىپ، وزگە جەردە ەمدەلۋگە بارىنشا قولايلىلىق جاسالدى. الايدا، كوپتەگەن ادامدار سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەيدى، وزگە جەردە كۇتىمدەلىپ جاتقان قارتتار دا از ەمەس، ولار امبولاتوريادا ناۋقاس كورسەتىپ، ءدارى العاندا تاعى ءوز جەرىنە قايتىپ ەسەپتەن كوتەرتۋىنە تۋرا كەلەتىندىكتەن ەرەكشە قولايسىز بولۋدا، سوندىقتان امبولاتوريالىق قاراجاتتى ەسەپتەن كوتەرتۋ قاشان شەشىم تاباتىندىعىن بىلگىم كەلەدى؟

لي كىچياڭ: مەن جۇڭگو ۇكىمەت سايتىنان شىن اتىمەن ءسوز قالدىرعاندار اراسىنان وسى تەكتەس ماسەلەلەردى دە كوردىم. شىنىمەن، ءىشىنارا مەكتەپتەردىڭ قاقپاسىنان كوپشىلىك كوپتەگەن قارتتاردىڭ بالالاردى اپارىپ، اكەلىپ جۇرگەنىن كورىپ وتىر، وسى قارتتاردىڭ كوبى وزگە جەردە كۇتىمدەلىپ جاتقاندار نەمەسە ۇل - قىزدارىنىڭ بالالارىنا قارايلاسىپ جاتقاندار. ولاردىڭ اراسىندا كەيبىرەۋلەرى ەمدەۋ اقىسىن وزگە جەردە ەسەپتەن كوتەرتۋ ءۇشىن سابىلىپ، نازالانىپ ءجۇر، وسى ماسەلەنى بەل بايلاپ بىرتىندەپ شەشۋ كەرەك. بيىل ءبىز امبولاتوريالىق اقىنى ولكە اتتاپ تىكەلەي ەسەپتەن كوتەرۋ كولەمىن كەڭەيتەمىز، كەلەر جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ءاربىر اۋداننىڭ بارلىعى ارناۋلى ەمدەۋ قۇرىلىمىن تۇراقتاندىرىپ، امبولاتوريالىق اقىنى ءوز ىشىنە العان ەمدەۋ اقىسىن تىكەلەي ەسەپتەن كوتەرتىپ، وسى قارتتاردىڭ بۇل ءۇشىن ەندىگارى كەيىمەۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك. وسى ءىس، تاعى وسى تەكتەس ىستەر قاراماققا ۇلكەن كورىنبەيدى، ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرى كوبىرەك كوڭىل اۋدارسا قارتتاردىڭ، وتباسىلاردىڭ كوڭىلى كوبىرەك جاي تاباتىن بولادى.

فىڭحۋاڭ جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: وتكەن ءبىر جىلدا شياڭگاڭ ىندەت سەبەبىنەن سوققىعا ۇشىرادى، الداعى 2 جىلدا سايلاۋ جىلىنا تاعى وتەدى، وسى كەزدە مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى شياڭگاڭنىڭ سايلاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ جونىندە قارار شىعاردى، حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى شياڭگاڭنىڭ سايلاۋىنا قاتىستى زاڭعا وزگەرىس ەنگىزبەكشى. سىرتقى دۇنيە ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ قالاي ۇزدىكسىز امالياتتا ايگىلەنۋى جونىندە نازار اۋدارىپ وتىر. ءسىز ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ شياڭگاڭدا بولاشاقتا قالاي ورنىقتى قادام تاستاپ، باياندى بولادى دەپ قارايسىز؟

لي كىچياڭ: ءبىز ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمدى“، ”شياڭگاڭدى شياڭگاڭدىقتار باسقارۋدى“، وسكەلەڭ اۆتونوميا باعىتىن ۇزدىكسىز جالپى بەتتىك دالمە - ءدال دايەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى زاڭ مەن ءتۇبىرلى زاڭدارعا قاتاڭ بويسۇنىپ ءىس ىستەپ، ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋداعى زاڭ - تۇزىمدەرىن جانە اتقارۋ مەحانيزمىن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى ۇكىمەتىنىڭ جانە اكىمنىڭ زاڭ بويىنشا بيلىك جۇرگىزۋىن بار كۇشپەن قولدايمىز.

جاڭا ءسىز مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ شياڭگاڭنىڭ سايلاۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ جونىندە قارار شىعارعاندىعىن سۇرادىڭىز، قارار وتە ايقىن، بۇل ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ تۇزىمدىك جۇيەسىنە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمدەلدەندىرىپ، ”وتانشىلداردىڭ شياڭگاڭدى باسقارۋىنا“ باستان - اياق تاباندى بولۋ، بۇل ءارى ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ ورنىقتى قادام تاستاپ، باياندى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.

بىلتىر شياڭگاڭ قات - قابات سوققىعا ۇشىرادى، ءبىز شياڭگاڭداعى ءار سالانىڭ قول ۇستاسىپ ىندەتتى ەرتەرەك جەڭىپ، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋ سيپاتتى ارتۋىن جۇزەگە اسىرىپ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتىپ، شياڭگاڭنىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن ساقتاۋىن ءۇمىت ەتەمىز. ورتالىق ۇكىمەت ۇزدىكسىز كۇش سالا قولداۋ كورسەتەدى.

ورتالىق راديو - تەلەۆيزيا باس ستانسياسى ورتالىق تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: مەملەكەت عىلىم - تەحنيكادا قۇدىرەتتى ەل قۇرۋدى العا قويدى، الايدا كەزەكتە ءىشىنارا ءتۇيىندى وڭىرلەر مەن شەشۋشى تەحنيكالار جاعىندا بىزدە ءالى دە ولقىلىق ورىن تەبۋدە، اۋەلى، ”كىلتەڭ“ جاعدايلار جارىققا شىقتى. وسىمەن بىرگە، ءبىز ءىشىنارا وڭاي ولجا تابۋ جايتىن دە بايقادىق، مىسالى: ءىشىنارا وڭىرلەردە ءىشىنارا جوعارى، جاڭا كاسىپ سالاسى نىساندارىنىڭ زور كولەمدى ۇسىنىلىمىنىڭ اياقسىز قالۋى جارىققا شىقتى. ءسىز وسىنداي جاعدايعا قالاي قارايسىز؟ الدا ۇكىمەت عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ جاقتارىندا تاعى قانداي جاڭا شارالار اتقارادى؟

لي كىچياڭ: كوپ جىلداردان بەرى ەلىمىز عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ سالاسىندا ءىشىنارا كەلەلى ناتيجەلەرگە يە بولدى، قولدانىلمالى جاڭالىق اشۋ سالاسىنىڭ دامۋى دا وتە تەز، الايدا نەگىزدىك زەرتتەۋ سالاسىندا شىنىمەن جەتەرسىزدىكتەر ساقتالۋدا. عىلىم - تەحنيكادا قۇدىرەتتى ەل قۇرىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋدا، ءسوز جوق، نەگىزدىك زەرتتەۋ مەن قولدانىلمالى نەگىزدىك زەرتتەۋ سىندى وسى نەگىزدى بەرىك قالاۋ كەرەك. تاعان قانشا تەرەڭ قالانسا، سونشالىق بيىك عيمارات سالۋعا بولادى. وڭاي ولجا تابۋعا بولمايدى، ءاربىر قادامدى نىق باسۋ كەرەك.

كەزەكتە ەلىمىزدە تۇتاس قوعامدىق زەرتتەۋ ۇسىنىلىمىنىڭ GDPدا ۇستايتىن سالىستىرماسى ءالى دە جوعارى ەمەس، اسىرەسە، نەگىزدىك زەرتتەۋ ۇسىنىلىمى زەرتتەۋ ۇسىنىمىلىنىڭ ％6ىن عانا ۇستايدى، ال دامىعان ەلدەردە ادەتتە ％15 تە ％25كە دەيىن بولادى. ءبىز كەلەر قادامدا نەگىزدىك زەرتتەۋ ۇسىنىلىمىن ارتتىرامىز، سونداي - اق عىلىم - تەحنيكا تۇزىلىسىندە ۇزدىكسىز رەفورما جاساپ، عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزىندىك ۇقىعى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز، عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاراجاتتى پايدالانۋدا وزىندىك ۇقىعى بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ وتە ماڭىزدى، عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرى قىمباتتى زەيىن - زەردەسىن كەستە تولتىرۋ، باعالاۋ سياقتى ىستەرگە جۇمساسا بولمايدى، ولاردىڭ الاڭسىز زەرتتەۋمەن شۇعىلدانۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك، قوردالانعاندا عانا ناتيجە شىعارۋعا بولادى. وسى ارادا مەن جاس وقۋشىلارعا مىنانى ايتقىم كەلەدى: سەندەر بولاشاقتا قانداي كاسىپپەن شۇعىلدانساڭدار دا، قانداي مۇراتتارىڭ بولسا دا، ءسوز جوق، نەگىزدىك بىلىمدەردى ۇيرەنۋدى كۇشەيتۋگە ءمان بەرىڭدەر، نەگىزگى قابىلەتتى بەكەمدەۋ جانە جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ ءبىر - بىرىنە قايشى كەلمەي قاتار جۇرگىزىلە بەرەدى. اعاش قانشا ءزاۋلىم بولعانىمەن، سايىپ كەلگەندە، تامىرىنان قورەك الادى. نەگىزدى مىقتاپ قالاساڭ، بولاشاقتا بىرەۋى ارقىلى باسقاسىن ءبىلىپ، ءار كاسىپتەن تارتىمدى ناتيجە شىعارۋعا بولادى.

جاڭالىق اشۋدا، سايىپ كەلگەندە، بازار كۇشىنە سۇيەنۋگە تۋرا كەلەدى. كاسىپورىن جاڭالىق اشۋدىڭ نەگىزگى تۇلعاسى. ”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە ۇكىمەت عىلىم - تەحنيكا ۇسىنىلىمىن ۇزدىكسىز ارتتىرادى، سونداي - اق قوعامدىق كۇشتەرگە اناعۇرلىم كوپ سۇيەنۋ ارقىلى زەرتتەۋ - اشۋ ۇسىنىلىمىن ارتتىرادى، سوندىقتان ءبىز ”تۇتاس قوعام“ سىندى وسى سالادا زەرتتەۋ - اشۋ ۇسىنىلىمىن ارتتىرۋىمىز كەرەك. مۇندا ءىشىنارا مەحانيزمدى قولدانۋعا تۋرا كەلدى. مىسالى: بيىل ءبىز جاساۋ كاسىبى زەرتتەۋ - اشۋ قاراجاتى ۇسىنىلىمىن قوسىپ ەسەپتەپ ％100 شىعارىپ تاستاۋ شاراسىن قولداندىق، بۇل، ءىس جۇزىندە، سالىق تيىمدىلىگى، ياعني بازارلانعان جالپىعا تيىمدىلىك جاساۋ ءتۇزىمى ءادىسى ارقىلى كاسىپورىنداردىڭ زەرتتەپ - اشۋعا قوسقان قارجىسىنىڭ قوزعاۋشى كۇشكە يە بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ. ارينە، زەرتتەۋ - اشۋدا دارىندىلارعا سۇيەنۋ كەرەك، جۇڭگونىڭ دارىندىلار بايلىعى مول. ءبىز، ءبىر جاعىنان، باستاماشى، بىرەگەي دارىندىلاردىڭ اعالاپ العا شىعۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك، ەندى ءبىر جاعىنان، قاراپايىم ادامداردىڭ اقىل - پاراساتقا تولى ەكەندىگىن دە كورە ءبىلۋىمىز كەرەك. وسى جىلدارى ءبىز ”كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى قاۋىمدىق جاڭالىق اشۋدى“ ىلگەرىلەتىپ، ”جالپى قاۋىمدىق جاڭالىق اشۋ“ جاعدايىن قالىپتاستىرىپ، قولدانىلمالى جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتتىك، تۇتاس تۇلعالىق جاڭالىق اشۋعا دا اناعۇرلىم ۇلكەن كەڭىستىك الا كەلدىك.

ءبىز عىلىم - تەحنيكادا ءوز كۇشىنە سۇيەنۋ، ءوزىن الۋەتتەندىرۋ كەرەك، عالىمدار جىگەرلەنە قۇلشىنۋ كەرەك دەيمىز. بۇل حالىقارالىق سەلبەستىكپەن، كاسىپتەستەر اۋىس - كۇيىس جاساۋىمەن بىرىنە - ءبىرى قايشى كەلمەي قاتار جۇرگىزىلە بەرەدى. عىلىمداعى ىزدەنىس جانە تاپقىرلىق، بايقاۋ سەلبەستىكتى قاجەت ەتەدى، بىرگە قۇلشىنۋدى قاجەت ەتەدى. توماعا تۇيىقتىقتىڭ بولاشاعى بولمايدى، تىزبەكتى ءۇزۋدىڭ كىم - كىمگە دە پايداسى جوق. جۇڭگو ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋ نەگىزىندە ءار ەلمەن عىلىم - تەحنيكا سالاسىنداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ادامزاتتىڭ وركەنيەتىن، العا باسۋىن بىرگە جەبەۋدى قالايدى.

امەريكا سىمدى تەلەۆيزيا اقپارات سايتىنىڭ ءتىلشىسى: امەريكا مەن جۇڭگو ەكى ەلدىڭ قارىم - قاتىناسى وتكەن بىرنەشە جىلدا ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقاننان بەرگى قۇلدىراعان جاعدايعا ءتۇستى، جۇڭگو جاقتىڭ جوعارى دارەجەلى ءمانساپتىلارى مۇنىڭ ترامپ ۇكىمەتىنىڭ جۇڭگوعا قارسى ۇشقارى قاتە ساياسات اتقارۋىنان بولعانىن تالاي رەت ءبىلدىردى، ولار دا امەريكا بايدەن ۇكىمەتىنىڭ بىلىقپالىقتى وڭاي الۋىن ءۇمىت ەتىپ وتىر. الايدا، ۆاشينگتوننان كەلگەن كوپتەگەن ۇندەر جۇڭگو جاقتىڭ تۇجىرىمى مەن تۇرعىسىنىڭ ماڭىزدى ەكى تۇيىنگە ەلەۋسىز قاراعاندىعىن ءبىلدىردى: ءبىرى، ەكى جاقتىڭ قارىم - قاتىناسىنىڭ ناشارلاۋى ەكى جاقتىڭ سەبەبىنەن بولدى، جۇڭگو جاق ۇنەمى ايتقانداي جاۋاپكەرشىلىك بۇكىلدەي امەريكا جاقتا ەمەس؛ تاعى ءبىر ءتۇيىن، جۇڭگوعا ۇستانعان پوزيتسيا جانە كەلەلى ساياسات جاعىندا مەيلى ىندەتتىڭ تەگىن انىقتاۋ، الدە شياڭگاڭ، شينجياڭ سياقتى ماسەلەلەر بولسىن، امەريكانىڭ دەموكراتياشىلدار پارتياسى مەن رەسپۋبليكاشىلدار پارتياسى سىندى ەكى پارتيادا، شىنىن قۋعاندا، وسكەلەڭ ورتاق تانىم بار. ءسىز امەريكاداعى وسىنداي كوزقاراسقا قانداي جاۋاپ بەرەسىز؟ اسىرەسە، امەريكا مەن جۇڭگو سىندى ەكى ەل كەلەر اپتادا الياسكادا بايدەن تاققا شىققاننان كەيىنگى العاشقى جوعارى دارەجەلىلەر كەڭەسىن وتكىزۋ ساتىندە جۇڭگو جاق قاتىستى ساياساتتىق تۇرعىسىن رەتتەپ نەمەسە وزگەرتىپ، ەكى جاقتىڭ قارىم - قاتىناسىنىڭ قايتا اشىلۋىن جانە قالپىنا كەلۋىن ىلگەرىلەتە مە، جوق پا؟

لي كىچياڭ: وتكەن بىرنەشە جىلدا جۇڭگو مەن امەريكا قارىم - قاتىناسى شىنىمەن اۋىر قيىندىققا جولىقتى، ەكى ەلگە جانە دۇنيە جۇزىنە پايداسىز ىقپال الا كەلدى. جۇڭگو مەن امەريكا دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەل مەن ەڭ ۇلكەن دامىعان ەل رەتىندە، تاتۋلاسسا ەكەۋىنە دە پايدالى، مۇيىزدەسسە ەكەۋىنە دە زياندى. جۇڭگو مەن امەريكانىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس ورناتقانىنا 40 جىلدان استى، بوراندى - شاشىندى كۇندەردە قيىندىقتاردى باسىپ ءوتىپ العا قاراي ءجۇرۋى، سايىپ كەلگەندە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامۋ اۋقىمىنا ۇيلەسكەندىگىنەن، ەكى ەلدىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنە ۇيلەسكەندىگىنەن بولدى. ءبىز ەكى جاقتىڭ ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تاياۋدا زۇڭتۇڭ بايدەنمەن تەلەفوندا تىلدەسكەندەگى ءسوزىنىڭ رۋحى بويىنشا ءبىر - ءبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسى مەن كەلەلى ءجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىنە قۇرمەت ەتىپ، ىشكى ساياسات پەن ىشكى جاقتاعى ىستەرگە ءوزارا كيلىكپەۋ، قاقتىعىسپاۋ، قارسىلاسپاۋ، ءوزارا قۇرمەت ەتۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ پرينسيبىن ۇستانىپ، ەكى ەل قارىم - قاتىناسىنىڭ اقاۋسىز، ورنىقتى بەتالىسقا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتۋدى ءۇمىت ەتەمىز. بۇل ەكى ەل حالقىنىڭ مۇددەسىنە ۇيلەسەدى ءارى حالىقارالىق قوعامنىڭ تىلەگى.

جۇڭگو - امەريكا ەكى ەلدىڭ تاريحي مادەنيەتى، دامۋ كەزەڭى، قوعامدىق ءتۇزىمى ۇقسامايدى، ءبىر - بىرىمەن ارالاسقاندا قايشىلىق بولۋدان، الاۋىزدىق بولۋدان ساقتانۋ قيىن، كەي كەزدەرى، اۋەلى، ءبىرشاما قيان - كەسكى بولادى، تەتىك قالاي مامىلە جاساۋدا. جۇڭگو - امەريكا ەكى ەل حالقى اقىل - پاراساتتى، قابىلەتتى، ەكى جاق، سايىپ كەلگەندە، ءبىر - بىرىنە قۇرمەت ەتىپ، تەپە - تەڭ مامىلەدە بولىپ تىلدەسۋ، كەڭەسۋ كەرەك. ءبىز جۇڭگو مەن امەريكانىڭ كوپ سالادا، كوپ دەڭگەيدە كەڭەسۋىن ءۇمىت ەتەمىز، ءبىر مەزەت ورتاق تانىم قالىپتاستىرا الماسا دا پىكىر اۋىستىرىپ، سەنىمدىلىكتى ارتتىرىپ، كۇدىك - كۇماننان ايىعۋعا بولادى، بۇل الاۋىزدىقتى مەڭگەرۋگە جانە جويۋعا پايدالى.

جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەلدىڭ كەڭ كولەمدى ورتاق مۇددەسى بار، كوپتەگەن سەلبەستىك جاساۋ سالاسى بار. بىلتىر قات - قابات سوققى جاعدايىندا جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەلدىڭ ساۋدا كولەمى باياعىسىنداي 4 تريلليون 100 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، ％8.8 ارتتى. ءبىز تاعى دا اناعۇرلىم كوپ زەيىن - زەردەمىزدى ورتاق تۇيىنگە قويىپ، ورتاق مۇددەنى كەڭەيتۋىمىز كەرەك. جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەل بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىنىڭ تۇراقتى القا ەلى رەتىندە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ گۇلدەنۋىن، دامۋىن جەبەۋ جونىنەن بىردەي ماڭىزدى جاۋاپكەرشىلىك ارقالايدى. جۇڭگو مەن امەريكا قاتىناسىنىڭ كەدەرگىلەردەن ءوتىپ الدىعا قاراپ، جالپى تۇلعالىق ورنىقتى باعىتقا ءجۇرۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك.

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى: ءسىز بازار تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋداعى ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەپ كەلەسىز. قازىر ءىشىنارا بازار تۇلعالارى ءوندىرىس، تيجارات جۇرگىزۋ، ءادىل باسەكە، بازار ورتاسى سياقتى جاقتاردا ءبىراز قيىنشىلىقتار مەن كەدەرگىلەردىڭ بار ەكەنىن اڭىس ەتىپ وتىر. بيىل ۇكىمەت كاسىپورىندارعا كومەكتەسىپ قيىنشىلىقتارىن شەشىپ، ولاردىڭ جاڭا جالىندى كۇشتى تاسقىنداتۋى ءۇشىن قانداي رەفورما شارالارىن شىعارادى؟

لي كىچياڭ: بىلتىر ءبىز رەفورمانى ىلگەرىلەتكەندە مىنا ءبىر ءتۇيىندى كورنەكتىلەندىردىك، اتاپ ايتقاندا، ماكرولىق ساياساتتى بەلگىلەگەندە جانە اتقارعاندا بازار تۇلعالارىنىڭ قاجەتى توڭىرەگىندە ەسكەرىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ قيىندىقتان ارىلىپ، ومىرشەڭدىكتى قاۋلاتىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزگى جۇلگەسىن كوتەرۋىنە دەم بەردىك. جۇڭگو رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 نەشە جىلدان بەرى ءبىز سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، بازار تۇلعالارىن ۇزدىكسىز جەتىلدىردىك جانە دامىتتىق. بازار تۇلعالارى جەتىلسە، بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋداعى شەشۋشى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋگە بولادى جانە ۇكىمەتتىڭ رولىن ءتىپتى جاقسى ساۋلەلەندىرۋگە بولادى. ”13 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى 5 جىلدا، ءبىزدىڭ بازار تۇلعالارىمىزدىڭ سانى 60 نەشە ميلليون ارتتى. بىلتىر ىندەتتىڭ سوققىسىندا، سوڭعى مەزگىلدە تەز قالپىنا كەلىپ ارتتى، قازىر بازار تۇلعالارىنىڭ جالپى سانى 130 نەشە ميلليونعا جەتىپ وتىر، ونىڭ ۇستىنە بىلتىر جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ سانى تاعى دا 10 نەشە ميلليون ارتىپ، 80 نەشە ميلليوننان 90 نەشە ميلليونعا جەتىپ، 200 نەشە ميلليون ادامنىڭ جۇمىستانۋىنا باستاماشى بولدى. بازار تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭدىگىنىڭ قاۋلاۋ، جاندانۋ دارەجەسى جوعارىلادى، بۇل ۇكىمەتتىڭ رەفورمانى ىلگەرىلەتۋدەگى قۇلشىنۋ بەتالىسى.

بيىل ءبىز ساياسات بەلگىلەۋ جانە اتقارۋدا تاعى دا ۇزدىكسىز تۇردە بازار تۇلعالارىن توڭىرەكتەي ىستەيمىز، بۇل ءۇشىن ”تومەنگە بەرۋ، باسقارۋ، قىزمەت وتەۋ“ رەفورماسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ ءومىر ءسۇرىپ قانا قويماي، جاندانۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز. بىلتىر ءبىز ءتۇپ نەگىزدى ساقتاپ، بولاشاققا قول جەتكىزۋ دەگەندى ايتتىق، بيىل، بازار تۇلعالارىن ساقتاۋدىڭ ءتۇپ نەگىزى بولعاندا تىرشىلىك تىنىسىن جالىنداتىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ومىرشەڭدىگى مەن سەرپىمدىلىگىن تولىق ايگىلەۋگە بولادى دەگەندى ايتتىق. سوندىقتان ۇكىمەت فۋنكتسياسىنا بۇرىلىس جاساۋدا وتە ماڭىزدىسى − بازار تۇلعالارىنىڭ ءتيىستى ۇقىق شەگىن ولارعا بەرىپ، ولاردىڭ رولىن ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ. تەكسەرۋ - بەكىتۋ بۋىنىندا ءبىز بۋىنداردى، ماتەريالداردى، قاراجاتتاردى، ۋاقىت شەگىن ۇزدىكسىز ازايتامىز. ءبىر جاعىنان، بازار تۇلعالارىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، ولاردىڭ باسەكەگە ەركىن قاتىناسۋىنا ىرىق بەرۋىمىز كەرەك.

ارينە، باسەكە دەگەندە ءادىل باسەكە بولۋ كەرەك، مۇندا، ءسوز جوق، باقىلاۋ - باسقارۋ بولۋى كەرەك. ءادىل، ادىلەتتى باسقارعاندا عانا، بازار تۇلعالارىنىڭ ناعىز جاسامپازدىقتى كورسەتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا بولادى. سوندىقتان ءبىز تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋعا قاتار ءمان بەرىپ، باقىلاۋ - باسقارۋ تاسىلىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، ءىس بارىسىنداعى، ىستەن كەيىنگى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك، مۇنىڭ بارلىعى رەفورما. ءبىز ”ينتەرنەت +“، زاتتار ينتەرنەتى سياقتى جاڭا كاسىپ كۇيلەرىن قولدايمىز، ءبىراق الۋان ءتۇرلى الدامشىلىققا، وتىرىك جاساپ سەنىمنەن ايرىلۋعا نەمەسە جاڭا كاسىپ كۇيىن جەلەۋ ەتىپ الدامشىلىق ىستەۋگە، زاڭسىز قارجى توپتاۋعا باتىل قارسى تۇرۋىمىز كەرەك، ويتكەنى بازار بىلىقسا، ادىلدىك بولمايدى، باسەكە جالعاسا المايدى، اناعۇرلىم قۋاتتى ومىرشەڭدىك ايگىلەنبەيدى.

ۇكىمەت ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋدى ونان ارى ساپالىلاندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ ساپاعا ءمان بەرىپ، سەنىمدىلىكتى ساقتاپ، دەن قويا تاپتەشتەي ىستەپ، ءونىم مەن قىزمەت وتەۋدىڭ باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋىنا ورتا ازىرلەۋ كەرەك. ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋدەگى كاسىپورىندارعا، حالىق بۇقاراسىنا ساياتىن ۇنەمى ىستەۋگە ءتيىستى ىستەردى جەلىدە بىتىرۋگە، الاقاندا بىتىرۋگە، ءبىر رەتتە بىتىرۋگە قۇلشىنىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ اناعۇرلىم قۋاتتى ومىرشەڭدىككە يە بولۋىنا، قوعامنىڭ جاسامپازدىققا يە بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.

تايۋان سىمسىز جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسىنىڭ ءتىلشىسى: بيىل جىل باسىندا تايۋان جاق ۇلى قۇرلىقپەن ىندەتتىڭ سوڭعى مەزگىلىندە اۋىس - كۇيىستى قالپىنا كەلتىرۋدى ءۇمىت ەتەتىندىگىن ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار، ەكى جاعالاۋ قارىم - قاتىناسىندا كەزەكتە ساباسىنا ءتۇسۋ نىشانى بايقالعان جوق، ۇلى قۇرلىق جاق بۇعان قالاي قارايدى؟ بولاشاقتا قالاي سايكەسەدى؟

لي كىچياڭ: ءبىزدىڭ تايۋانعا قاراتقان ءىرى باعىت - ساياساتتارىمىز دايەكتى جالعاسىپ كەلەدى ءارى وتە ايقىن، ياعني ءبىر جۇڭگو پرينسيبى مەن ”92 - جىلعى ورتاق تانىمعا“ تاباندى بولۋ. وسى العى شارت استىندا، ءبىز تايۋانداعى ءارقانداي ساياسي پارتيانىڭ، ۇيىمنىڭ بىزبەن قارىم - قاتىناس جاساۋىن قارسى الامىز ءارى تايۋانداعى پارتيا - توپتار مەن ۇيىمداردىڭ، قايراتكەرلەردىڭ ەكى جاعالاۋ قارىم - قاتىناسى جانە ۇلتتىڭ بولاشاعى جونىندە بىزبەن كەڭەس وتكىزۋىن قارسى الامىز.

ءبىز ەكى جاعالاۋ قارىم - قاتىناسىنىڭ بەيبىت دامۋى مەن وتاننىڭ بىرلىككە كەلۋىن ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولىپ، ءارقانداي فورماداعى ”تايۋان تاۋەلسىزدىگى“ بولشەكتەۋ ارەكەتتەرىنە قارسى تۇرامىز ءارى سىرتقى كۇشتەردىڭ كيلىگۋىنە قارسى تۇرامىز.

ءبىز ”ەكى جاعالاۋ ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارى“ ۇستانىمىن باسشىلىققا الىپ كەلەمىز. سوڭعى جىلداردا تايۋان كاسىپورىندارىنا، تايۋاندىق باۋىرلاستارعا تيىمدىلىك جەتكىزەتىن ساياساتتاردى شىعاردىق، ءبىرتالاي تايۋان كاسىپورىندارى مەن باۋىرلاستار يگىلىككە كەنەلدى. ءبىز تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ ۇلى قۇرلىقتىڭ دامۋ ورايىنان يگىلىكتەنۋىنە ۇزدىكسىز مۇمكىندىك جاساپ، ەكى جاعالاۋدىڭ توعىسا دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەمىز.

حالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: ىندەت سياقتى فاكتورلاردىڭ ىقپالىمەن حالىق تۇرمىسى سالاسىندا ءىشىنارا قيىن ماسەلەلەر كورنەكتىلەنە ءتۇستى، ايتالىق، ەمدەلۋ، پەرزەنتتەردىڭ تاربيەلەنۋى، قارتتاردى كۇتىمدەۋ، بالالاردى باعۋ سياقتىلار ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنداعى ولقىلىقتارعا اينالدى ءارى حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى مەن باقىت سەزىمىنە ىقپال جاسادى. ۇكىمەت وسى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋگە قايسى جاقتاردان كىرىسپەكشى؟

لي كىچياڭ: بيىل ۇكىمەتتىڭ جالپى شىعىسى بىلتىرعىدان ءسال ارتتى، كولەمى از ەمەس، سوندىقتان مولشەرى مول، اۋماعى كەڭ حالىق تۇرمىسى سالاسىنا، اسىرەسە، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ مەن نەگىزدىك ەمدەۋگە كوبىرەك بەيىمدەلۋ كەرەك. ەگەر سوڭعى جارتى جىلدا ەكونوميكا ۇزدىكسىز جاقسارسا، اناعۇرلىم زور تەبىنمەن قارىز شىعىسىن قامتىعان قازىنالىق شىعىستى وسى سالالارعا اۋدارۋ كەرەك. بۇل سول جىلعى GDPدىڭ ارتۋىن جەبەۋدە كورنەكتى بولماۋى مۇمكىن، ءبىراق ۇزاق بولاشاقتىق دامۋ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ جونىنەن تىرەكتىك رولعا يە. ءبىز حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولۋىمىز كەرەك، بۇل شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، حالىقتىڭ ۇكىمەتى حالىقتىڭ ارمان - تىلەگىن بيلىك جۇرگىزۋ باعىتى ەتۋ كەرەك.

وقۋ - اعارتۋ مەن سالاماتتىق ءاربىر وتباسىنىڭ، مەملەكەتتىڭ جانە ۇلتتىڭ بولاشاعىنا سايادى. مەن ەكى ماجىلىستە ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ قاراۋىنا قاتىناسقاندا، ءبىر ورتا مەكتەپتىڭ باستىعى قازىر اۋدان، اۋىلدارداعى ورتا مەكتەپتەردە ساپالى وقىتۋشى بايلىعى كەمشىل، وقىتۋشىلارعا جاسالعان يگىلىك جوعارى ەمەس، وقۋ ماعلۇماتىنىڭ جوعارىلاۋى دا قيىن ەكەندىگىن ايتتى. ءبىز بيىل بەكىم جاساپ، اۋدان، اۋىلدارداعى وقىتۋشىلاردى باۋلۋ ۇسىنىلىمىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ قىزمەت ىستەي ءجۇرىپ قولايلى تۇردە وقۋ ماعلۇماتىن جوعارىلاتۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، اتاق باعالاۋدا ءمان بەرۋ ساياساتىن جولعا قويامىز. قالالارداعى شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ پەرزەنتتەرىنە قاراتا، قونىستانۋ كۋالىگىن السا بولعانى، ءسوز جوق، ولاردىڭ ءبىلىم الۋ ورايىنا يە بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز. استە وتباسى جاعدايىنىڭ، ءوڭىرىنىڭ ۇقساماۋى سەبەبىنەن بالالاردىڭ باستاۋ سىزىعىندا كەنجە قالۋىن تۋدىرمايمىز. وراي ادىلدىگىندە وقۋ - اعارتۋ ادىلدىگى ەڭ زور ادىلدىك.

سالاماتتىق باقىتتىڭ نەگىزى ءارى وندىرگىش كۇش. قازىر اۋدان، اۋىل نەگىزگى ساتىسىنداعى ەمدەۋ قۇرىلىمدارى مەن كۇشتەرى ءالى دە ءبىرشاما ءالسىز، كوپتەگەن ادامدار اۋىرا قالسا ۇلكەن قالالارداعى ۇلكەن شيپاحانالارعا سابىلادى. بيىل ءبىز كوپ ءتۇرلى شارالاردى قاتار جولعا قويا وتىرىپ اۋدان، اۋىل شيپاحانالارىنا، ەمحانالارىنا قاراتىلعان ۇسىنىلىمدى ارتتىرىپ، ەمحانالارداعى ەمدەۋ قامسىزداندىرۋى ارقىلى ەسەپتەن كوتەرۋ كولەمى مەن ۇنەمى كەزدەسەتىن اۋرۋلار ءدارى - دارمەكتەرىن ەسەپتەن كوتەرۋ كولەمىن كەڭەيتۋ، ءدارى - دارمەك پەن اقىسى جوعارى ەمدەۋ ماتەريالدارىنىڭ باعاسىن تومەندەتۋ سياقتىلاردا تۇگەلدەي بۇقارا شىنايى سەزىنە الاتىن شارالاردى جولعا قويامىز، ياعني بۇقارا اۋرۋ كورسەتكەندە كوبىرەك قولايلىلىققا يە بولۋىنا، اۋرۋ ەمدەتكەندە ازىراق اۋىرتپالىق ارقالاۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز. بۇل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋگە، اۋرۋ سەبەبىنەن قايتا كەدەيلەسۋدىڭ، كەدەيلەسۋدىڭ الدىن الۋعا دا ءتيىمدى.

قارتتار كۇتىمحاناسى، بالاباقشا جاعىندا، ۇكىمەت قوعامدىق كۇشتەردى الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەت وتەۋ كاسىبىن گۇلدەندىرۋگە جەتەكتەۋ ارقىلى سالىق سياقتى جاقتاردا مۇمكىندىگىنشە ءتيىمدى قولداۋ كورسەتىپ، وتباسىلاردىڭ قارتتار كۇتىمحاناسى، بالاباقشا جاقتارىنداعى اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ قانا قالماستان كوبىرەك مەيىر دە جەتكىزەمىز. جالپى ايتقاندا، حالىق تۇرمىسى جاعىنداعى ىستەر وتە كوپ، ءبىز دامۋ بارىسىندا حالىق تۇرمىسىن ۇزدىكسىز جاقسارتامىز. ءبىز قازىر كەڭ قامتىمدى، نەگىزگى جاقتى قامتاماسىز ەتەتىن قوعامدىق قامتاماسىزدىق ءتۇزىمىن جۇرگىزىپ وتىرمىز. نەگىزگى جاقتى قامتاماسىز ەتۋدە ەكونوميكالىق دامۋ بارىسىندا دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك، دەسەدە ءتۇيىندى دە كورنەكتىلەندىرۋ كەرەك. بارلىق ادامعا ساياتىن، مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ كەلەشەگىنە ساياتىن مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ مەن نەگىزگى ەمدەۋ جونىندە ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر، ءسوز جوق، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋلارى كەرەك.

سينگاپۋر بىرلەسكەن تاڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى: جۇڭگو ەل ءىشى ۇلكەن اينالىمىن نەگىزگى تۇلعا ەتكەن، ەل ءىشى جانە حالىقارا قوس اينالىم ءبىرىن - ءبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدى ورتاعا قويدى. مەنىڭ سۇرايىن دەگەنىم: بۇل جۇڭگونىڭ امەريكا قاتارلى باتىس ەلدەرىنىڭ ”قورشاۋىندا“ لاجىسىز جولعا قويعان ستراتەگيالىق تارايۋ ەسەپتەلە مە؟ مۇنان سىرت، جۇڭگو ەل ءىشى ۇلكەن اينالىمىن دامىتىپ، ەرەسەن كەڭ كولەمدى ەل ءىشى بازارىن قالىپتاستىرعان كەزدە قانداي وزگەرىس الىپ كەلەدى؟ شەتەل قارجىسىنا قالدىراتىن كەڭىستىك كەلەشەكتە بارعان سايىن تارايىپ كەتەر مە؟

لي كىچياڭ: جۇڭگونىڭ جاڭا دامۋ كەزەڭىن تياناق ەتۋدى، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن دايەكتىلەندىرۋدى، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدى، ەل ءىشى ۇلكەن اينالىمىن نەگىزگى تۇلعا ەتىپ، ەل ءىشى جانە حالىقارا سىندى قوس اينالىم ءبىرىن - ءبىرى جەبەۋدى العا قويۋى − ەل ءىشى بازارىن ۇلعايتۋمەن بىرگە، ەسىك اشۋدى دا كەڭەيتۋ دەگەندىك. جۇڭگو ەكونوميكاسى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىمەن الدەقاشان تەرەڭدەي توعىسىپ كەتتى، ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناستى دەۋگە بولادى، ەسىكتى جاۋىپ الۋدىڭ شىعار جولى جوق. جۇڭگو ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز، ىرىقتى تۇردە كەڭەيتەدى، بۇل جۇڭگونىڭ ءوز مۇددەسىنىڭ قاجەتى ءارى دۇنيە جۇزىنە دە ءتيىمدى. جۇڭگو ىشكى سۇرانىس بازارىن ۇلعايتىپ، ءوز دامۋىن جەبەۋمەن قوسا، شەتەل قارجىسىنا، شەتەل ونىمدەرى مەن قىزمەت وتەۋىنە دە وراسان زور وراي تۋدىرادى. مەن ۋاكىلدەر ۇيىرمەلەرىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقان كەزىمدە، ءبىر كاسىپكەر ىشكى اينالىمدى مىقتى ۇستاۋدا ەل ءىشى بازارىن اشۋ، قوس اينالىمدى مىقتى ۇستاۋدا حالىقارا بازارىن اشۋ كەرەك، ەكى بازاردى ءوزارا تۇتاستىرۋعا دا بولادى دەدى. ونىڭ ءسوزى قاراپايىم بولعانىمەن، جيناقى، ءمانى تەرەڭ.

ەسىك اشۋ ءار ەلدىڭ بىرگە قۇلشىنۋىن، باعدارلاس قوزعالۋىن قاجەت ەتەدى. 8 جىلدىق قۇلشىنىس ارقىلى بىلتىر شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنداعى 10 ەل، جۇڭگو، جاپونيا، كورەيا، اۆستراليا، سينگاپۋر 15 ەل RCEP كەلىسىمىنە قول جەتكىزدى، بۇل دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى ەركىن ساۋدا اۋماعى، ونى تۇرلىشە قوعامدىق تۇزىمدەگى، مادەنيەت ادەت - عۇرپىنداعى، تۇرلىشە دامۋ كەزەڭىندەگى ەلدەر بىرگە قۇردى. بۇل ءوزارا قۇرمەتتەسىپ، تەڭ مامىلە جاسالسا بولعانى، ورتاق تانىمعا كەلۋگە، ورتاق مۇددە تابۋعا، ءار ەل حالىقتارىنىڭ قۇت - ىرىسىن كەڭەيتۋگە بولاتىندىعىن دالەلدەدى، ونىڭ ۇستىنە بۇل وڭىرلىك كاسىپ تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىنا ءتيىمدى، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى. جۇڭگو دۇنيە ءجۇزى كاسىپ تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس ءبولىمى، ءبىز ءوز رولىمىزدى ساۋلەلەندىرىپ قانا قالماستان، ءوز جاۋاپكەرشىلىگىمىزدى اتقارىپ، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ ەرەجەسىن نەگىز ەتكەن كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قورعاۋىمىز كەرەك. ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە ءتيىمدى بولسا بولعانى، مەيلى كوپ جاقتى مەحانيزم، الدە ەكى جاقتى مەحانيزم بولسىن، ءبىز بەلسەندى، اشىق پوزيتسيا ۇستانامىز.

ءبىز ونان ارى ىرىقتىلىقپەن سىرتقا ەسىك اشىپ، شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ جۇڭگوعا كەلىپ قارجى قوسۋىنداعى ۇنامسىز تىزىمدىكتى ۇزدىكسىز قىسقارتىپ، قىزمەت وتەۋ كاسىبىن قامتىعان سىرتقا ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەمىز. مەن كوپتەگەن شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگونىڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنا نازار اۋداراتىندىعىن بايقادىم، ءبىز ءالى دە بازارلانعان، زاڭمەن جونگە سالىناتىن، حالىقارالانعان شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز قالىپتاستىرامىز. جالپى ايتقاندا، كوپ ءتۇرلى قۇلشىنىستار ارقىلى ىشكى سۇرانىستى كەڭەيتۋ بارىسىندا سىرتقا ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، جۇڭگونىڭ شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىنداعى ماڭىزدى نىسانا جەرىنە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ۇلكەن بازارىنا اينالۋىنا ۇزدىكسىز مۇمكىندىك جاسايمىز.

تىلشىلەر ءماجىلىسى ينتەرنەتتەگى بەينە ەكران فورماسىندا جۇرگىزىلدى، نەگىزگى جيىن زالى حالىق سارايىنىڭ 3 - قاباتىنداعى جينسى زالىندا اشىلدى، بولىمشە ءماجىلىس زالدارى مەديا ەكى ءماجىلىس اقپارات ورتالىعىندا اشىلدى. تىلشىلەر ءماجىلىسى 110 مينۋتتاي جالعاستى.