− رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتايمىز
تاريح ساپارى ايبىنمەن العا تارتىپ، ءداۋىر تولقىنى تولاسسىز جوڭكىلۋدە.
1978 - جىلى پارتيا 11 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىن بەلگى ەتىپ، جۇڭگو رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ۇلى ساپارىن باستادى. بايتاق دالانى ءدۇر سىلكىندىرە وياتقان كوكتەم ناجاعايى ىسپەتتى، پارتيامىز حالىقتى باستاپ جۇرگىزگەن وسىناۋ «جاڭا ۇلى توڭكەرىس» مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋىنىڭ، دامۋىنىڭ سالتاناتتى تاريحي داستانىن جازىپ، ءبىر ۇلتتىڭ ومىرشەڭدىگى قاۋلاعان گۇلدەنۋ بەينەسىن تۋىنداتىپ، جۇڭگونى تەرەڭ وزگەرتىپ قانا قالماستان، دۇنيە جۇزىنە دە تەرەڭ ىقپال جاسادى.
40 جىلدان بەرى، «اقيقاتتىڭ ولشەمى تۋرالى زور تالقىدان» باستالعان رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ قاشاندا جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىن دۇبىرلەتكەن ءداۋىر ءۇنى بولىپ كەلەدى. اۋىل - قىستاقتان قالاعا، تۇيىندە سىناق ەتۋدەن جالپىلاستىرۋعا، ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىنان رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە دەيىنگى رەفورما رۋحى تامىرلاسىپ جالعاسسا؛ تەڭىز جاعالاۋىنان ىشكى قۇرلىققا، «مەملەكەت قاقپاسىن اشۋدان» «شار تاراپقا ەسىك اشۋعا»، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنا كىرۋدەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋعا دەيىنگى ەسىك اشۋ اياق الىسى ارىنداي ىلگەرىلەدى. بۇگىنگى تاڭدا «سوتسياليستىك جۇڭگو قالاي بەتتەيدى» دەگەنگە جاۋاپ بەرۋدى كۇتكەن بيلىك باسىنداعى پارتيا وسىزاماندانۋعا بەتتەگەن جۇڭگو جولىن ءساتتى اشتى؛ كەزىندە «جەر شارىنان ايدالۋ قاتەرىنە» ءدوپ كەلگەن مەملەكەت سەرپىلە كەلە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 2 - ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعاعا اينالدى؛ تاياۋ زاماننان بەرى ۇلى گۇلدەنۋدى مۇرات ەتىپ كەلگەن وسى ۇلت اقىرى «داۋىرگە ىلەسۋدەن» «داۋىرگە جەتەكشىلىك ەتۋگە» دەيىنگى ۇلى سەكىرۋدى جۇزەگە اسىردى.
ءدال وسىنداي بولعاندىقتان دا، باس شۋجي شي جينپيڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ − «شەشۋشى تالعام»، «ومىرشەڭدىك قاينارى»، «ماڭىزدى اسىل»، «دۇرىس جول»، «مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ جولى»، «حالىقتى بايىتۋ جولى» دەپ تەرەڭ ماعىنادا اتاپ كورسەتتى. ءدال وسىنداي بولعاندىقتان دا، پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى رەفورمانى بۇرىن بولماعان سەرپىنمەن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، 1600دەن استام رەفورما جوباسىن ورتاعا قويىپ، تاريحي وزگەرىس پەن جەتىستىكتى بايتاق دالاعا جازىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ جاڭا داۋىرگە ءوتۋىن ىلگەرىلەتتى. «رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ بولماسا، جۇڭگونىڭ بۇگىنى بولماق ەمەس، جۇڭگونىڭ ەرتەڭى دە بولماق ەمەس». بۇگىنگى تاڭدا رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ءالى دە وسى زامانىمىزداعى جۇڭگونىڭ ەڭ ايقىن ەرەكشەلىگى، پارتيامىزدىڭ جاڭا تاريحي مەزگىلدەگى ەڭ ايقىن تۋى؛ «رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى سوڭىنا دەيىن جۇرگىزۋ» ءالى دە ميلليارد جۇڭگو حالقىنىڭ ورتاق جۇرەك ءۇنى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋداعى شەشۋشى شارا بولىپ تابىلادى.
تاريحتىڭ بىزگە بەرگەن ەڭ جاقسى سيى − ول تۋىنداتقان جالىندى ىنتا. بۇگىنگى تاڭدا ءبىزدىڭ وسىناۋ الاۋلاعان ىنتالى جىلدارعا قايىرىلا قاراۋىمىزداعى ماقسات − تاريحي تاجىريبەنى قورىتىندىلاۋ، تاريحي زاڭدىلىقتى يگەرۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، ءورىس اشا العا ىلگەرىلەيتىن باتىلدىقتى جانە كۇش - قۋاتتى نىعايتىپ، اناعۇرلىم بيىك باستامادا، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدە، اناعۇرلىم بيىك نىسانادا رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋ بولىپ تابىلادى. 40 جىلدىق رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ بىزگە كوپتەگەن اسا قۇندى وي - تولعامدار سيلادى، سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭىزدىسى مىناۋ: ءبىر مەملەكەت، ءبىر ۇلت كوركەيۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، تاريحتىڭ العا باسۋ لوگيكاسىمەن العا باسۋى، ءداۋىردىڭ دامۋ اعىمىمەن دامۋى كەرەك. بۇگىنگى تاڭدا ۇلى جەتىستىكتەردى تولىق تانىپ، اسا قۇندى وي - تولعامداردى تەرەڭدەي يگەرىپ، «ءتورت تانىمدى» كۇشەيتىپ، «ءتورت سەنىمدى» بەكەمدەپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۋىن اناعۇرلىم بيىك، اناعۇرلىم بەرىك ۇستاۋىمىز كەرەك، بۇل پارتيا مەن حالىقتىڭ ماشاقاتتى ىزدەنىسى مەن امالياتىنا دەگەن ەڭ جاقسى قۇتتىقتاۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى ءىسىن ىلگەرىلەتۋدىڭ قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇشى بولىپ تابىلادى.
رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۋىن اناعۇرلىم بيىك، اناعۇرلىم بەرىك ۇستاۋدا تاريحتىڭ العا باسۋ لوگيكاسىمەن العا باسۋ، جۇڭگو حالقىنىڭ دامۋ، جاڭالىق اشۋ، تاماشا تۇرمىسقا قول جەتكىزۋ سىندى تاريحي تالابىنا ۇيلەسۋ كەرەك. وندىرگىش كۇشتى ازات ەتۋ جانە دامىتۋ − رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ كوزدەۋ ءتۇيىنى جانە تياناعى، سونداي - اق قوعامنىڭ باستى قايشىلىعىن شەشۋدىڭ ءتۇبىرلى ءتاسىلى. 40 جىلدان بەرى جوعارى دەڭگەيدە شوعىرلانعان جوسپارلى شارۋاشىلىق تۇزىلىسىنەن ومىرشەڭدىككە تولى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى تۇزىلىسىنە دەيىن، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۇزىمدىك زور وزگەرىس ساناتىندا وندىرگىش كۇشتەگى ەڭ جالىندى فاكتورلاردى قاۋلاتىپ، ميلليارد حالىقتا ساقتالعان وراسان زور ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەڭسە كوتەرۋدەن، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى شارىقتاۋدى قارسى الۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا داۋىرگە ءوتىپ، ەلىمىز قوعامىنداعى باستى قايشىلىق حالىقتىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان تاماشا تۇرمىس قاجەتى مەن دامۋدىڭ بىركەلكى، تولىق بولماۋى اراسىنداعى قايشىلىققا وزگەردى. سونىمەن بىرگە، ەلىمىزدىڭ ءالى دە سوتسياليزمنىڭ العاشقى ساتىسىندا تۇرعاندىعى ءارى ۇزاق ۋاقىت تۇراتىندىعى سىندى نەگىزگى مەملەكەت جاعدايى وزگەرگەن جوق، ەلىمىزدىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ءىرى وركەندەپ كەلە جاتقان مەملەكەت سىندى حالىقارالىق ورنى دا وزگەرگەن جوق. مىنە وسىنداي «وزگەرۋ» مەن «وزگەرمەۋ» ءبىزدىڭ ەڭ ءتۇبىرلى، ەڭ كوكەي تەستى مىندەتىمىزدىڭ ءالى دە وندىرگىش كۇشتى ونان ارى ازات ەتۋ جانە دامىتۋ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى اناعۇرلىم بەرىك سەنىممەن، اناعۇرلىم پارمەندى شارالارمەن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋ ەكەندىگىن بەلگىلەدى.
رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۋىن اناعۇرلىم بيىك، اناعۇرلىم بەرىك ۇستاۋدا ءداۋىردىڭ دامۋ اعىمىمەن دامۋ كەرەك، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل حالقىنىڭ دامۋ، سەلبەستىك جاساۋ، بەيبىت ومىرگە قول جەتكىزۋ سىندى ءداۋىر اعىمىمەن ۇندەسۋ كەرەك. «ەسىك اشۋ العا باستىرادى، توماعا - تۇيىقتىق، ءسوز جوق، ارتتا قالدىرادى». 40 جىلدان بەرى مەملەكەت قاقپاسىن اشىپ، قۇرىلىس جۇرگىزگەندىكتەن، جۇڭگو توماعا - تۇيىقتىقتان، جارتىلاي توماعا - تۇيىقتىقتان شار تاراپقا ەسىك اشۋعا دەيىنگى ۇلى تاريحي بۇرىلىستى جۇزەگە اسىرىپ، تاۋار ساۋداسىندا دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ءبىرىنشى ۇلكەن ەلگە، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇلكەن ساياحات بازارىنا، 130دان استام مەملەكەتتىڭ باستى ساۋدا سەرىكتەسىنە اينالدى. تاياۋ جىلداردان بەرى حالىقارادا ساۋدا قورعامپازدىعى، سىڭار جاقتىلىق بەلەڭ بەرىپ، جاھاندانۋعا قارسى يدەيا اعىمى باس كوتەردى، نەعۇرلىم وسىنداي كەزدە ءبىز مىنانى سولعۇرلىم كورە ءبىلۋىمىز كەرەك: ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى − كەرى بۇرۋعا كەلمەيتىن تاريحي اۋقىم، ەسىك اشۋ − مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋىن، بايۋىن، قۇدىرەتتەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ءتۇبىرلى جولى. «جۇڭگونىڭ اشىق ەسىگى جابىلمايدى، تەك بارعان سايىن ايقارا اشىلادى!». اناعۇرلىم بيىك دەڭگەيدە ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدى توقتاتپاۋعا، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى توقتاتپاۋعا، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن ورناتۋدى توقتاتپاۋعا تاباندى بولعاندا عانا، جۇڭگونىڭ دامۋ قوزعاۋشى كۇشى اناعۇرلىم مىعىم، حالىقتىڭ تابىس سەزىمى اناعۇرلىم كۇشتى، دۇنيە جۇزىمەن ءوزارا ىقپالداستىعى اناعۇرلىم تەرەڭ بولادى، باستان - اياق دۇنيە ءجۇزى بەيبىتشىلىگىنىڭ قۇرۋشىسى، الەمدىك دامۋدىڭ ۇلەس قوسۋشىسى، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ قورعاۋشىسى بولا الادى.
« ۇلى جەتىستىك اتاۋلىنىڭ بارلىعى ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزۋدىڭ جەمىسى، ۇلى ءىس اتاۋلىنىڭ بارلىعى بۇرىنعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولۋ بارىسىندا ىلگەرىلەتۋدى قاجەت ەتەدى». 40 جىل ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، 40 جىل ۇدەرە العا تارتىپ، 40 جىل كوكتەم جاڭبىرىنداي قۇت سيلادى. وسى تاريحي كەزەڭدى ەسكە الۋدىڭ ەڭ جاقسى ءادىسى − شىت جاڭا شۇعىلالى تاريح جازۋ؛ رەفورما جاساۋعا، ەسىك اشۋعا دەگەن ەڭ ۇلكەن قۇرمەت − جاڭا، اناعۇرلىم زور كەرەمەتتەر جاراتۋ بولماق. شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، ۇزدىكسىز العا باسساق، جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋى، ەسىك اشۋى، ءسوز جوق، تابىسقا جەتەدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ بارىسىندا ءسوزسىز جۇزەگە اسادى!
