ادامزاتتىڭ ءتۇرلى وركەنيەتتەرىنىڭ اۋىس - ءتۇيىسىن، توعىسۋىن، ءبىر - بىرىنەن ۇيرەنۋىن، ءوزارا ۇلگى الۋىن ىلگەرىلەتۋ − دۇنيە ءجۇزىن اناعۇرلىم جاراسىمدى، ءار ەل حالقىنىڭ تۇرمىسىن اناعۇرلىم كوركەم ەتۋدە، ءسوز جوق، باسىپ وتەر جول.
”ازيا وركەنيەتى مەن دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتىنىڭ جارقىن بولاشاعىن بىرگە جاراتايىق!“ ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ازيا وركەنيەتتەر تىلدەسۋى جينالىسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا سويلەگەن ارقاۋ ءسوزى وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىسىن، ءوزارا ۇلگى الۋىن تەرەڭدەتۋگە، ازيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋعا جۇڭگو پاراساتى مەن جۇڭگو جوباسىن ۇسىنىپ، ءار ەلدىڭ ورتاق سىن - سايىسقا ءبىر نيەتپەن كۇش قوسا توتەپ بەرىپ، جارقىن بولاشاققا قادام تاستاۋى ءۇشىن جۇڭگو دارىپتەمەسىن ورتاعا قويىپ، جۇڭگو باستاماسىن جاريالاپ، ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا، تاعدىرىنا نازار اۋداراتىن الەمدىك سۇيىسپەنشىلىكتى تولىق ايگىلەپ، ادامزات وركەنيەت شۇعىلاسىنىڭ جارقىراي بەرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋعا كۇش سالاتىن تاريحي جاۋاپكەرشىلىكتى تولىق ايگىلەپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ جابال ءۇن قوسۋىنا جانە تەرەڭ ويلانۋىنا تۇرتكى بولدى.
ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ادامزاتتا ءتۇر - ءتۇس، ءتىل ايىرماشىلىعى عانا بار، وركەنيەتتە كوركەمدىك ايىرماشىلىق عانا بار، الايدا جوعارى - تومەن، جاقسى - جامان ايىرماشىلىعى استە جوق“. ءاربىر وركەنيەتتىڭ بارلىعى ءوزىنىڭ تىرشىلىك توپىراعىنا تامىر تارتىپ، ءبىر مەملەكەتتىڭ، ءبىر ۇلتتىڭ وزگەشە پاراساتى مەن رۋحاني تالپىنىسىن جيناقتاعان، بارلىعىندا وزىندىك ءومىر ءسۇرۋ قۇنى بار. ءوز ءناسىلى مەن وركەنيەتىن باسقالاردان بيىك كورۋ، باسقا وركەنيەتتى وزگەرتەمىن، ءتىپتى، سونىڭ ورنىن باسامىن دەپ قاسارىسۋ تانىمدىق جاقتان اقىماقتىق، ارەكەت جاقتان اپاتتىق سيپات الادى! ەگەر ادامزات وركەنيەتى تەك ءبىر ءتۇس، ءبىر ۇلگى عانا بولىپ وزگەرسە، وندا دۇنيە تىم ءبىرسىدىرعى، وتە ءمانسىز بولعان بولار ەدى! تاريح مىنانى قايتا - قايتا دالەلدەپ كەلەدى: وركەنيەتتەردىڭ ايىرماشىلىعىن زورلىقتى تاسىلمەن شەشكىسى كەلەتىن ءارقانداي ارەكەت ىسكە اسپايدى، قايتا دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتىنە اپات اكەلەدى. ءتۇرلى وركەنيەتتەردە اسىلىندە قاقتىعىس جوق، تەك بارشا وركەنيەتتىڭ كوركەمدىگىن تاني بىلەتىن كوز بولسا بولعانى. ايتىلمىس ”وركەنيەتتەر قاقتىعىسى ءپاتۋاسى“، ”وركەنيەتتەردىڭ ۇزدىك - ناشارلىعى ءپاتۋاسى“ نە تاكاپپارلىق پەن سىڭار جاقتىلىق تانىمنىڭ كوزدى كولەگەيلەۋى، نە مادەنيەتتەگى زورەكەرلىكتى وسپادارلىقپەن قيسىنسىز تىقپالاۋ سانالادى. ءبىر شەتەلدىك قايراتكەردىڭ ايتقانىنداي: ناعىز وركەنيەتتەردىڭ اراسىندا قاقتىعىس پەن قارسىلاسۋ بولماۋى ءتيىس، بولمايدى دا، تۇرلىشە وركەنيەتتەر اراسىندا ايىرماشىلىق ءومىر سۇرەدى، ءوزارا قۇرمەتتەۋ، تىلدەسۋ، اۋىس - ءتۇيىس جاساسۋ ارقىلى ءوزارا ۇلگى الىپ، باسقانىڭ ارتىقشىلىعىمەن ءوز كەمشىلىگىن تولىقتاۋ كەرەك، دۇنيە ءجۇزىنىڭ باياندى بەيبىتشىلىگى مەن ادامزاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋ جولى مىنە وسى.
ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”بارشا تىرشىلىك ورگانيزمى زات الماسۋدى قاجەت ەتەدى، ايتپەسە تىرشىلىك توقتايدى. وركەنيەت تە سونداي، ەگەر ۇزاق ۋاقىت ءوزىن - ءوزى تۇمشالاپ السا، ءسوز جوق، قۇلدىراۋعا بەت الادى“. تاريح بىزگە مىنانى ۇعىندىرادى، تەك اۋىس - ءتۇيىس، ءوزارا ۇلگى الۋ بولسا عانا، ءبىر ءتۇرلى وركەنيەت ومىرشەڭدىك كۇشكە تولى بولادى. ەگەر ءار ەل ءوزىن - ءوزى تۇمشالاعان توماعا - تۇيىق قايتا كۇيگە ورالسا، ادامزات وركەنيەتى ءبىر - بىرىنە ات ءىزىن سالىسپاۋ سەبەبىنەن تىنىسىنان، ومىرشەڭدىگىنەن ايرىلادى. ”ايدىنىنا سان مىڭداعان وزەن - داريالاردى سيعىزاتىن تەڭىزدەي دارقان پەيىل قاجەت“. ءتۇرلى وركەنيەتتەردىڭ شىن ءمانىن ءبىلۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، تەڭ تۇرعىلى، كىشى پەيىل پوزيتسيا ۇستانۋ، اشىق، سيىسىمدى بولاتىن، ءبىر - بىرىنەن ۇيرەنىپ، ءوزارا ۇلگى الاتىن رۋح ۇستانۋ كەرەك. باسقا وركەنيەتتەرگە سوقتىعىپ، باسقا وركەنيەتتى جامانداپ، باسقا وركەنيەتتەرگە وزىمنەن كەرەمەت ەشكىم جوق دەپ، مۇرىن شۇيىرە قارايتىن بولسا، باسقا وركەنيەتتەردىڭ سىرىنا بويلاي الماعاندى قويىپ، ونىمەن وتاسا الماي، سوڭىندا ءوز وركەنيەتىن كونە سۇردەكپەن تۇمشالاۋ بارىسىندا قاتىپ - سەمۋگە، تاريحتىڭ تىعىرىعىنا تىرەلۋىنە اپارىپ سوعادى. ءتوراعا شي جينپيڭ باسا دارىپتەگەندەي: ”وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىسى، ءوزارا ۇلگى الۋى كۇشتەۋدەن، زورلاۋدان كەلمەۋى، جالاڭ، ءبىرسىدىرعى بولماۋى، قايتا تەپە - تەڭ بولۋى، كوپ نەگىزدى، كوپ باعىتتى بولۋى كەرەك“. تەك ءبارىن قامتۋداي دارقان قۇشاق ارقىلى مادەنيەت بارىس - كەلىسىنىڭ قامالىن بۇزىپ، بارلىعىن قابىلداۋداي پوزيتسيا ارقىلى باسقا دا وركەنيەتتەردىڭ ءنارىن العاندا عانا، ءبىر ءتۇرلى وركەنيەت ۇزىلمەي جالعاسادى، ادامزات وركەنيەتىنىڭ گۇل باقشاسىندا قۇلپىرىپ كورىك قوسا الادى.
ءتوراعا شي جينپيڭ مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: ”اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ، ءوزارا ۇلگى الۋ − وركەنيەتتەر دامۋىنىڭ ماندىك تالابى“. ادامزات تاريحى تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ ءوزارا اۋىس - ءتۇيىس جاساۋىنان، ءوزارا ۇلگى الۋىنان، توعىسۋىنان تۋىنداعان ايبىندى كەسكىندەمە. ازيا حالقى شۇعىلالى وركەنيەت جەتىستىگىن جاراتتى، ازيا وركەنيەتى ءوزىنىڭ ىشكى بولىگىندە جانە دۇنيە جۇزىندەگى وركەنيەتتەرمەن اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ، ءوزارا ۇلگى الۋ بارىسىندا دامىعان، زورايعان. ازيا وركەنيەتىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى رەتىندە، جۇڭحۋا وركەنيەتى ەشقاشان ۇزىلمەي جالعاسىپ بۇگىنگە جەتتى، ول جۇڭگو توپىراعىندا تۋعان وركەنيەت، سونداي - اق باسقا دا وركەنيەتتەرمەن ۇزدىكسىز اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ، ءوزارا ۇلگى الۋ بارىسىندا قالىپتاسقان وركەنيەت. تاريح پەن شىندىق مىنانى تولىق دالەلدەدى: تەك ءوز وركەنيەتى مەن باسقا دا وركەنيەتتەردىڭ ايىرماشىلىعى تۋرالى تانىمدى تەرەڭدەتىپ، ءوزارا اۋىس - ءتۇيىستى، ءوزارا ۇيرەنۋدى، ءوزارا ۇلگى الۋدى كۇشەيتىپ، تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىسىن، تىلدەسۋىن، جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋىن ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالعاندا عانا، ازيا وركەنيەتى مەن دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتى اۋىس - ءتۇيىس جاساۋ، ءوزارا ۇلگى الۋ بارىسىندا بىرگە العا باسىپ، اناعۇرلىم تىنىستى، اناعۇرلىم ومىرشەڭدىككە تولى بولا تۇسەدى. وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىس جاساۋىن، ءوزارا ۇلگى الۋىن ىلگەرىلەتكەندە عانا، ءار ەل حالقى اناعۇرلىم باي مانگە يە رۋحاني تۇرمىستان يگىلىكتەنىپ، تاڭداۋى اناعۇرلىم كوپ بولاشاق اشا الادى.
ازيا وركەنيەتتەر تىلدەسۋى جينالىسىنىڭ بەلگىسى وركەنيەتتەردىڭ قۇلپىرعان مىڭ بوياۋىنا ۋاكىلدىك ەتەدى، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىس جاساۋىن، تىلدەسۋىن مەڭزەيدى. تەڭ تۇرعىلى، ءوزارا ۇلگى الاتىن، تىلدەسەتىن، سيىسىمدى وركەنيەت كوزقاراسىن ورناتىپ، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - ءتۇيىس جاساۋى ارقىلى وركەنيەتتەردىڭ كىربەڭدىك شەڭبەرىنەن شىقساق، وركەنيەتتەردىڭ ءوزارا ۇلگى الۋى ارقىلى وركەنيەتتەر قاقتىعىسى شەڭبەرىنەن شىقساق، وركەنيەتتەردىڭ قاتار ءومىر ءسۇرۋى ارقىلى وركەنيەتتەردىڭ ۇستەمدىگى شەڭبەرىنەن شىقساق، ءبىز، ءسوز جوق، ازيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدىڭ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدىڭ گۋمانيتارلىق نەگىزىن بەكەمدەپ، ازيا وركەنيەتى مەن دۇنيە ءجۇزى وركەنيەتىنىڭ جارقىن بولاشاعىن بىرگە اشا الامىز.
