زاڭمەن باسقارۋ بازار ەكونوميكاسىنىڭ ىشكى تالابى بولىپ قالماستان، ونىڭ ۇتىمدى اينالىمىنىڭ ءتۇبىرلى كەپىلى سانالادى. باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىق كوميتەتتىڭ مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ ەكىنشى رەتكىء ماجىلىسىن باسقارىپ اشقاندا مىنانى باسا دارىپتەگەن: «زاڭمەن باسقارىلاتىن ورتا ەڭ جاقسى ساۋدا جۇرگىزۋ ورتاسى سانالادى». بۇل ماڭىزدى بايىمداۋ ساۋدا جۇرگىزۋ ورتاسىن جاقسارتۋعا، بازار نەگىزگى تۇلعالارىنىڭ تەپە – تەڭ باسەكە جۇرگىزىپ، قارىشتاپ دامۋىنا قولداۋ كورسەتۋگە، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ورىنداۋدى ىلگەرىلەتۋگە ايقىن باعدار نۇسقادى. ساۋدا جۇرگىزۋ ورتاسىن جاقسارتۋ قۇرىلىسىن جالپى بەتتىك زاڭمەن باسقارۋ ارناسىنا ەنگىزىپ، ءتۇرلى بازار نەگىزگى تۇلعالارىنىڭ ءوندىرىس ۇقىعى مەن زاڭدى ۇقىق – مۇددەلەرىن زاڭ بويىنشا تەپە – تەڭ قورعاۋدى زاڭ جاساۋ، زاڭ اتقارۋ، ءادىليا، زاڭعا بويسۇنۋ قاتارلى ءارقايسى تۇيىندەردە دايەكتىلەندىرۋ، ءبىرتۇتاس اشىق ۇستالاتىن، باسەكەلى دە ءتارتىپتى وسىزاماندانعان بازار جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ زاڭمەن باسقارۋ جۇيەسى مەن زاڭمەن باسقارۋ قۋاتىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋگە اناعۇرلىم تەرەڭ ىقپال جاسايدى.
زاڭمەن باسقارىلاتىن ساۋدا جاساۋ ورتاسىن جاراتۋدا، عىلىمي جولمەن زاڭ جاساۋ العى شارت ەتىلەدى. «الەمگە جاقسى زاڭ ورناتىلسا، الەمدى جونگە سالۋعا بولادى، مەملەكەتكە جاقسى زاڭ ورناتىلسا، مەملەكەتتى جونگە سالۋعا بولادى». جاقسى زاڭمەن ايتارلىقتاي جونگە سالۋ — ۇكىمەتتىڭ ەكونوميكالىق فۋنكتسياسىن پايدالانۋداعى تۇزىمدىك ورنالاستىرۋى جانە بەدەلدى بەينەلەۋى، ول ورنىقتىلىق جانە مەجەلىلىك سيپاتىنا يە، كاسىپورىنداردىڭ قارجىلاندىرىپ، كاسىپتى كوركەيتۋىندەگى نەگىزگى كومەكشىسى جانە شەشىم قابىلداۋ نەگىزى. قازىرگى تاڭدا، ەلىمىز «ساۋدا جاساۋ ورتاسىن جاقسارتۋ ەرەجەسىن» نەگىز ەتكەن، ءتۇرلى ساياساتتىق قۇجاتتاردى قوسىمشا ەتكەن، جەرگىلىكتى زاڭمەن باسقارۋ ورتاسىن جاقسارتۋ جاعىندا زاڭ جاساۋدى تارماق سالا ەتكەن ساۋدا جاساۋ ورتاسىن جاقسارتۋ جاعىندا زاڭ جاساۋ جۇيەسى نەگىزىنەن قالىپتاستىرىلدى. زاڭ جاساۋ سىندى تۇتقانى ۇزدىكسىز ويداعىداي پايدالانىپ، وسىزاماندانعان ەكونوميكالىق جۇيەنىڭ قاجەتىنە سايكەس كەلەتىن زاڭمەن باسقارۋ جۇيەسىن بەلگىلەگەندە عانا، زاڭمەن باسقارۋدىڭ نەگىزدى بەكەمدەۋ، مەجەنى ورنىقتىرۋ، ۇزاق ۋاقىت تيىمدىلىك جەتكىزۋ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋگە بولادى.
زاڭدى قاتاڭ اتقارۋ — شەشۋشى ءتۇيىن. زاڭ اتقارۋ — اكىمشىلىك ورگانداردىڭ نەگىزگى قىزمەت فۋنكتسياسى، سونىمەن بىرگە، قارجىلاندىرۋشىلارمەن ەڭ تىكە، ەڭ تىعىز بايلانىستا بولاتىن فۋنكتسياسى. زاڭ اتقارۋ قاتاڭ بولماسا، زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت تە بولمايدى، ماڭداي الدى ساۋدا جاساۋ ورتاسى دا بولمايدى. زاڭدى قاتاڭ اتقارعان سايىن، زاڭدى زاڭ بويىنشا اتقارعان سايىن، ساۋداگەر شاقىرۋ، قارجى ەنگىزۋ قاتارلى جاقتاردا زور ناتيجە جاراتۋعا بولادى. ءار دارەجەلى ۇكىمەت زاڭدا ۇقىق بەرىلمەگەن ءىستى ىستەمەۋمەن بىرگە، زاڭدا بەلگىلەنگەن قىزمەت جاۋاپكەرشىلىكتەرىن، ءسوزسىز، اتقارۋى كەرەك. زاڭدى قاتاڭ اتقارعاندا بازارعا كىرۋ ولشەمى، بەكىتۋ جانە رۇقسات بەرۋ، ساۋدا جۇرگىزۋ، مەردىگەر – قارجىگەر شاقىرۋ قاتارلى جاقتاردا ءادىل باسەكەلىك ورتا جاراتۋعا، ءتۇرلى – تۇستەگى «ارتقى ەسىكتەردى» تالقانداپ، بازار نەگىزگى تۇلعالارىنا تولىق ءادىل بازار كەڭىستىگىن جاراتىپ بەرۋگە بولادى.
http://kazakh.people.com.cn/158373/15826859.html
