مىسال دەلو
ءبىر كۇنى، جاراس موتوتسيكلمەن كەلە جاتىپ، باعدارشامنىڭ قىزىل تۇسكە وزگەرگەنىن ەلەمەي، جاياۋلار جولىندا كەلە جاتقان جەڭىستى سوعىپ كەتىپ، جەڭىس جارالانىپ، جاراس قاشىپ كەتەدى. اۆتوموبيلمەن جولدان ءوتىپ بارا جاتقان بەرىك وقيعا تۋدىرىپ قاشقان ادامدى بايقاپ، دەرەۋ اۆتوموبيلمەن قۋالاي جونەلەدى. قۋالاپ بارا جاتقان جولدا، بەرىك ساقشىعا مالىمدەيدى، وقيعا تۋدىرۋشى جاراس مۇنى بايقاپ قالىپ، موتوتسيكىلىن توقتاتىپ، بەرىكتى ۇرىپ جارالايدى. سوڭىندا ساقشى جاق جاراستى تۇتقىندايدى. جاقسى نيەتپەن كومەكتەسپەك بولعان بەرىك تاياق جەپ جارالانادى، وعان كىم تولەم بەرۋ كەرەك؟
دەلو ارقىلى زاڭدى ءتۇسىندىرۋ
جاراس تولەيدى. ازاماتتىق زاڭنامانىڭ 1165 – تارماعىندا بىلاي دەپ بەلگىلەنگەن: ارەكەت وتكىزۋشى قاتەلىك سەبەبىنەن باسقالاردىڭ ازاماتتىق ىستەر ۇقىق – مۇددەسىنە زالال جەتكىزسە، ۇقىققا قول سۇعۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋى كەرەك. ازاماتتىق زاڭنامانىڭ 183 – تارماعىندا بىلاي دەپ بەلگىلەنگەن: باسقالاردىڭ ازاماتتىق ىستەر ۇقىق – مۇددەسىن قورعاۋ سەبەبىنەن ءوزى زيانعا ۇشىراسا، ۇقىققا قول سۇعۋشى ازاماتتىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالايدى، جاقسىلىق كورۋشىنىڭ لايىقتى تولىقتاما تولەم بەرۋىنە بولادى. ۇقىققا قول سۇعۋشى بولماي، ۇقىققا قول سۇعۋشى قاشىپ كەتىپ نەمەسە ازاماتتىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋعا دارمەنسىز بولىپ، زيانعا ۇشىراۋشى تولىقتاما تولەم بەرۋدى تالاپ ەتسە، جاقسىلىق كورۋشى لايىقتى تولىقتاما تولەم بەرۋى كەرەك. بۇل دەلودا جاراس بەرىكتى قاساقانا ۇرىپ، بەرىكتىڭ دەنە ۇقىعىنا قول سۇققان، قول سۇعۋ ارەكەتى سەبەبىنەن تۋىنداعان زيانعا بايلانىستى جاراس ۇقىققا قول سۇعۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋى كەرەك. جاراس موتوتسيكلمەن جەڭىستى سوعىپ جارالاعان سوڭ قاشىپ كەتكەن، بەرىك زياندالۋشى جەڭىستىڭ ازاماتتىق ىستەر ۇقىق – مۇددەسىن قورعاۋ ءۇشىن، اۆتوموبيلمەن جاراستى قۋالاعان، جاراس بەرىكتىڭ قۋالاپ كەلە جاتقانىن بايقاپ قالعان سوڭ، بەرىك جاراس جاعىنان سوققىعا ۇشىراعان، بەرىكتىڭ بۇل ارەكەتى ادىلەت جولىندا ايانباۋعا جاتادى. قازىر جاراس تۇتقىندالعانىمەن، ەگەر جاراس ازاماتتىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋعا دارمەنسىز بولسا، زياندالۋشىنىڭ جاقسىلىق كورۋشى جەڭىستەن لايىقتى مولشەردە تولەم الۋدى تالاپ ەتۋىنە بولادى، جەڭىس تە لايىقتى مولشەردە تولەم بەرگەنى ءجون.
